ارتباطات

تاریخچه ارتباطات از گذشته تا بحال ارتباطات همواره بعنوان یكی از موضوعات بسیار مهم برای بشر محسوب می شده است.در گذشته های دور دوندگان مسئولیت حمل و انتقال پیام های فرمانروایان و اشخاص مهم را بر عهده داشته اند. دود، نور و پرچم نیز از دیگر اشكال برقراری ارتباط و فرستادن پیام بوده كه اغلب از نقاط بلند و مرتفع و یا برج ها به این منظور استفاده می گردیده است. استفاده از كبوتران نامه بر و اسبها نیز از دیگر روش های متداول برای ارسال پیام بوده اند.تاریخچه ایجاد ارتباط به شكل امروزی به اوائل قرن نوزده با كشف الكتریسیته و خاصیت انتقال آن بصورت سیگنال و علامت، برمی گردد كه از طریق آن برای اولین بار یك پیام با سرعتی افزون تر از سرعت هر انتقال دهندة دیگری فرستاده شد. تلگراف اولین وسیله ای است كه برای ارسال این شیوه از پیام در دنیای مخابرات استفاده شد.در17 مه 1865 میلادی "اتحادیه تلگرافی بین المللی" در پاریس تشكیل شد. ازآن تاریخ به بعد نام این اتحادیه دستخوش تحول شد و سرانجام در 30 اكتبر 1906 میلادی در كنفرانس "اتحادیه تلگرافی بین الملل" تصمیم گرفته شد كه "اتحادیه رادیو و تلگرافی بین الملل" نیز تشكیل شود. در 9دسامبر سال 1932 میلادی به موجب "عهدنامه مادرید" با وحدت دو اتحادیه یاد شده فوق، "اتحادیه بین المللی ارتباطات دور" شروع به كار كرد. در واقع روز جهانی ارتباطات یادآور تأسیس این اتحادیه ها برای پیشرفت ارتباطات است. سابقه عضویت ایران در "اتحادیه تلگرافی بین المللی" بیش از یكصد سال است. نهاد مذكور پس از جنگ جهانی دوم و تشكیل سازمان ملل، به موجب تصمیم كنفرانس عمومی نمایندگان دولتهای عضو، این اتحادیه به صورت نهاد تخصصی سازمان ملل درآمد واز آن زمان تاكنون، جزو مؤسسات ویژه سازمان ملل متحد بوده است. از اواخر سال 1970 میلادی، كشورهای جهان سوم از طریق این اتحادیه كوششهای وسیعی برای رسیدن به دو هدف مشخص در پیش گرفتند: 1ـ سعی در تقسیم و توزیع عادلانه امواج رادیویی 2ـ كوشش در توزیع عادلانه كانالهای تلویزیونی ماهواره ای پخش مستقیم درسراسرجهان اقدام مهم دیگر این اتحادیه كمك به كشورهای جهان سوم برای توسعه ارتباطات وكاربرد هرچه بیشتر آن در توسعه ملی این كشور بوده است. در نگرش جدید، وسایل ارتباط جمعی، رسانه های گروهی ومطبوعات به عنوان بخشی از كلیت ارتباطات در صحنه جهانی ارزیابی شده است. آثار مثبت ارتباطات در جمع بندی كلی آثار متفاوتی در نقش و تأثیر ارتباطات در جهان معاصر محسوس است. بعضی از آثار مثبت آن عبارت اند از: 1ـ تسهیل همگرایی سیاسی در داخل جوامع و بین ملتها در صحنه بین المللی 2ـ توسعه شهر نشینی، ارتقای سطح سواد، افزایش درآمد سرانه و تقویت پیوندهای اجتماعی بین جوامع كه نهایتاً روند دستیابی به "رفاه اقتصادی" را هموار خواهد كرد. 3ـ افزایش مناسبات و مبادلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و علمی میان ملل و اقوام گوناگون و از میان رفتن فواصل جغرافیایی و كمك به برقراری تفاهم، همبستگی، همگونگی و همكاری بین المللی 4ـ كمك به پیشبرد سیاستهای ملی و افزایش سطح مشاركت اجتماعی و برقراری وضع مناسب برای حل و فصل بحران نفوذ، مشاركت، هویت و مشروعیت 5ـ توانایی كمك به برقراری صلح جهانی از طریق تغییر در تصورات طرف مناقشه و ایجاد تصورات دوستانه و گسترش صلح و ثبات و امنیت 6ـ كاركرد آموزشی و دادن اطلاعات به ملتهاو آگاه ساختن ملل از سنتهای ریشه دار ملی و تاریخی 7ـ كمك به گسترش آزادی و احترام به حقوق انسانی، چرا كه جوهر آزادی و عدالت خواهی، بسط اطلاعات و ارتباطات و تسهیل اجتماعی است. نتایج منفی ارتباطات: شاید بهره گیری از واژه منفی در ارزشیابی تأثیرات ارتباطات نادرست باشد، زیرا اگر هر ابزاری در جای خود به كار گرفته نشود، به طور یقین آثار زیانباری به دنبال خواهد داشت. بخشی از كاربردهای منفی ارتباطات عبارت اند از: 1ـ توانایی تجزیه گروههای اجتماعی و اخلال در جریان وحدت ملی جوامع، نظیر بحران یوگسلاوی، تجزیه اتحاد جماهیر شوروی سابق و یا ایجاد شورشها و نا آرامی های قومی و منطقه ای همچون نا آرامی های تبت در جمهوری خلق چین و شمار زیادی از كشورهای افریقایی 2ـ انتقال فناوری نامناسب و وابستگی به كمپانیهای چند ملیتی به ویژه غربی 3ـ ایجاد اختلاف و شكاف میان ملتها به منظور توسعه ناسیونالیسم افراطی، ایدئولوژی های متضاد و در نتیجه بروز شكاف فرهنگی 4ـ تغییر الگوهای مصرف و روشهای زیستی از طریق افزایش خواسته ها و ایجاد دنیای پر زرق و برق، همراه دامهای جذاب جامعه مصرفی 5ـ تضعیف پیوندهای سنتی از طریق تقویت و تبلیغ ارزشهای غربی و نیز كمك به استحاله فرهنگی 6ـ ایجاد نخبگان سیاسی و فرهنگی وابسته به جریانات خود ساخته از طریق شبكه های ارتباطی 7ـ كمك به تشدید تضادهای فرهنگی و بهره برداری های مقطعی و دراز مدت از آن 8ـ بهره برداری تبلیغاتی و انتشار اخبار غیر واقع و تحریفی و بمباران خبری و جریان یك سویه مبادله اطلاعات و اخبار از طرف غرب به جهان سوم به منظور اظهار تواناییهای مالی، فنی و فناورانه در برابر ضعف ساختاری كشورهای جهان سوم عصر ارتباطات: همكاریهای بین المللی، نقش ارتباطات را در جامعه اطلاعاتی انكار ناپذیر ساخته است؛ به نحوی كه افزایش بازدهی جامعه از طریق توسعه شبكه های اطلاعاتی و ارتباطی كه بار اطلاعاتی و ارزش افزوده دارند، كلیه محلهای كار را از طریق اتوماسیون اداری (خودكار سازی) به یكدیگر پیوند داده و ایجاد ارتباط بین دولت و واحدهای محلی از طریق شبكه اطلاعاتی و مخابراتی اداری را متخصص ساخته است. حتی در كشورهای فرا صنعتی عمدتاً اجرای اتوماسیون كامل، اجرای امور در منزل از طریق تلفن تلویزیونی و فعالیتهای بانكی، خرید و فروش، رزرو كردن بلیت و سایر اقدامات مشابه از طریق شبكه های اطلاعاتی و مخابراتی صورت می پذیرد. ارتباطات مخابراتی در قرن حاضر در واقع عامل زیربنایی و توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلقی می شود و دست راست تمدن نامگذاری شده است. از همین روست كه امروزه میزان توسعه ملی هر كشور را با معیار توسعه ارتباطات مخابراتی در آن كشور ارزشیابی می كنند. هدف ارتباطات مخابراتی این است كه در مناسب ترین وضع اقتصادی، مسافرتهای زاید را حذف كند، مراجعات مردم را به سازمانهای دولتی تقلیل دهد و ضمن برقراری ارتباط همه جانبه موجب صرفه جویی در اوقات و هزینه های جامعه شود. از سوی دیگر امروزه ضرورت و اهمیت استفاده از شبكه های علمی و تحقیقاتی جهانی برای بسیاری از دانش پژوهان در اكثر رشته ها، قطعی و روشن است. آنچه كارایی و بهره مندی از چنین شبكه هایی را به سرعت افزایش می دهد، توانایی روزافزون ارتباطات مخابراتی است كه به یاری رایانه ها شتافته اند و آنها را به صورت ابزاری برای جستجو، جمع آوری، دسته بندی، تجزیه و تحلیل و انتقال حجم بالایی از اطلاعات درآورده است. از طرف دیگر، سهولت دسترس به خدمات اطلاعاتی جدیدتر و گسترده تر ایجاد امكان ارتباط با سایر محققان و سهیم شدن در تجربه های آنها نیز به طور مداوم بر مطلوبیت این ابزار در محیطهای علمی و تحقیقاتی می افزاید. همچنین با استفاده از این روش می توان ضمن بهره مندی از فناوری پیشرفته مخابراتی، به جریان جاری و آینده توسعه اطلاعات متصل شد. به هر حال عصر ما، عصر ارتباطات است و در چنین دورانی قدرت نیز در دست جوامعی است كه از نیرومندترین شبكه های ارتباطی و به تبع آن، از بیشترین اطلاعات برخوردار باشند و این حقیقت انكار ناپذیر تمدن كنون جهانی است. تاریخچه ارتباطات در ایران: اموزش تخصصی در رشته ارتباطات از روزنامه نگاری شروع شده و اولین بار در سال ۱۳۳۷ سازمان پرورش افکار ان زمان دوره تخصصی روزنا مه نگاری را برگزار کرد که در محل دانشگاه تهران برگزار شد و درحقیقت اولین پایه ایجاد دانشکده ارتباطات از ان زمان ایجاد شد و عده ای از استادان ان زمان چون سعید نفیسی و محمد حجازی و عبدالرحمان فرامرزی در انجا شروع به تدریس کردند و در سال ۱۳۳۲ دکترمصباح زاده مدیر وقت روزنامه کیهان تصمیمم گرفت در دانشگاه تهران یک دوره لیسانس روزنامه نگاری تاسیس کند و این درخواستها ادامه داشت تا بالاخره در سال ۱۳۴۶ به همت دکتر معتمد نژاد موسسه عالی مطبوعات و روابط عمومی و تبلیغات تاسیس و عملا علوم ارتباطات تدریس شد که از جمله شرکت کنندگان در اولین دوره این دانشکده دکتر محسنیان راد بود در سال ۱۳۴۸ نام دانشکده به دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی تبدیل شد و تا سال ۱۳۵۹ ریاست این دانشکده بر عهده دکتر معتمد نزاد بود در ابان سال ۱۳۵۹ دانشکده علوم ارتباطات اجتماعی در انچه که امروز دانشکده علامه طباطبایی است ادغام شد در سال ۵۹ رشته ارتباطات تعطیل شد و دوباره از سال ۱۳۶۷ رشته علوم ارتباطات اجتماعی ایجاد شد شاید بتوان گفت رشته ارتباطات یک رشته بین رشته ایست مثلا هربرت شیلر و دکتر تهرانیان که از بزرگان ارتباطات هستند در رشته اقتصاد در س خواندند ره برداری از ارتباطات ماهواره ای در ایران با گشا یش نخستین ایستگاه زمینی در فاصله 55 کیلومتری همدان از مهرماه 1348 به منظور برقراری ارتباطات تلفنی , تلکس و تلویزیونی با کشور های اروپایی-آمریکایی آغاز شد.این ایستگاه زمینی که بعدها به شهید قندی تغییر نام یافت ابتدا مجهز به آنتن با قطر 30 متر و وزنی درحدود 380 تن بود.این ایستگاه در آغاز فعالیت , توانایی برقراری ارتباطات 8 کانال تلفنی و فرستادن و دریافت یک برنامه تلویزیونی از طریق ماهواره انتل ست را بر فراز اقیانوس اطلس داشت. به علت بیاز به ارتباط با کشورهایی آسیایی , در سال 1353 این ایستگاه به آنتن دیگری به قطر 30 متر و وزن 290 تن مجهز شد که ارتباط ماهواره ای با کشورهای آسیایی و دیگر کشور های اروپایی رااز طریق ماهواره انتل ست –که بر فراز اقیانوس هند قرار داشت برقرار می کرد. با گسترش ارتباطات ماهواره ای و به خاطر به کارگیری فناوری جدید در رفع نیازها , توسعه ارتباطات و کاربرد های مختلف آن , مرکز ارتباطات ماهواره ای بومهن و ایستگاه زمینی اصفهان توسط شرکت مخابرات در سال 1365 نصب و راه اندازی شد.در حا ل حاضر مرکز ارتباطات ماهواره ای بومهن, ایستگاه زمینی شهید قندی و ایستگاه زمینی اصفهان با داشتن آنتن های گیرنده و فرستنده مناسب , ارتباطات ماهواره های ایران را برقرار میکنند. به طور كلی یك سیستم ماهواره ای را در چهار بخش می توان مورد بررسی قرار داد. 1- بخش فضایی ماهواره ها به عنوان یک تکرار کننده در فضا به کار می روند.آنها امواج فرستاده شده از ایستگاه زمینی را دریافت کرده, فرکانس آنها را تغیر داده یا تقویت کرده و سپس به منطقه پیش بینی شده می فرستد. عمر ماهواره ها معمولا بین 7 تا 10 سال است.یک ماهواره توسط سلول های جذب کننده انرژی خورشیدی تغذیه می شود و در هنگام خورشید گرفتگی باطری هایی را به کار می گیرد که عمر آن ها یکی از عوامل موثر در تعیین عمر ماهواره است. عامل دیگر در تعیین عمر ماهواره ها مقدار سوخت ذخیره شده در ماهواره است که برای مصرف در میکروموتورها است. میکروموتور ها به منظور اصلاح موقعیت ماهواره ها در مدار به کار می رود 2-بخش زمینی: بخش زمینی شامل ایستگاه های زمینی واجزای آن در زمین است. یکی از بخش های مهم درایستگاه زمینی آنتن است که درجه اهمیت آنتن ها بستگی به قطر آنتن و سایر استاندارد های مربوطه دارد. 3- ساختمان ماهواره ها ماهواره ها از دو بخش تجهیزات مخابراتی و غیر مخابراتی تشکیل شده است. زیر سامانه های مخابراتی , آنتن ها و تکرار کننده ها هستند.در بخش مخابراتی , دستگاهی و جود دارد که وظیفه تکرار کننده های رادیوئی (رله) را انجام میدهد و ترانسپاندر نام دارد. ترانسپاندرها سیگنال های فرستاده شده از زمین را دریافت و پس از تقویت و تغیر فرکانس , آنها را به زمین میفرستند.آنتن های مربوط به این تراسپاندرها , به گونه ای طراحی شده اند که فقط بخش هایی از سطح زمین را که درون شبکه ماهواره ای قرار داردند, پوشش دهند. بخش غیر مخابراتی ماهواره ها که در واقع پشتیبانی فنی آن است شامل سامانه کنترل حرارتی , سامانه کنترل موقعیت و مدار, ساختمان مکا نیکی , سامانه منبع تغزیه و موتور اوج گیری است. 4- پوشش ماهواره ها یکی از مهمترین مسائل طراحی سامانه های ماهواره ای , پوشش دهی ماهواره ای زمین است.برای طراحی بخش های مختلف سامانه ماهواره ای نظیر تعداد ماهواره ها یی که باید استفاده شود, انتخاب مدار, فرکانس و همچنین داشتن مقدار سطح پوشش دهی زمین ضروری است.وسعت سطح زیر پوشش ماهواره ها اصولا با ارتفاع آن ها , حداقل زاویه ارتفاع مجاز برای دیدن ماهواره توسط آنتن ایستگاه و همچنین پهنای پرتو آنتن ماهواره ارتباط دارد. تمام سطح زمین غیر از قطبین را توسط سه ماهواره می توان پوشش داد و حداقل زاویه ای که آنتن های داخل این پوشش برای دیدن ماهواره لازم دارند ’حداقل زاویه ارتفاع’ می گویند. به طور کلی اندازه و شکل واقعی سطح زیر پوشش ماهواره توسط مشخصه آنتن ماهواره تعیین میشود. در این مورد چند نوع پوشش توسط ماهواره های ثابت امکان پذیر است: 4-1- پوشش عمومی : این نوع پوشش بزرگترین منطقه ممکن از سطح زمین را در بر می گیرد و برای دریافت آن انتن های بزرگ لازم است. 4-2- پوشش منطقه ای : بخشی از کره زمین را پوشش می دهد و سطح زیر پوشش آن از پوشش عمومی کمتر است. 4-3- پوشش نیم کره ای : بخشی از کره زمین که معمولا پوشش نیم کرهای را تشکیل میدهد و در شبکه انتل ست به کار رفته است. 4-4- پوشش نقطه ای : پوشش فقط بر روی یک کشور یا یک نقطه خاص متمرکز خواهد شد که در این حالت سیگنال دریافتی قوی تر بوده و دریافت آن با آنتن های کوچک امکان پذیر است. 4-5- پوشش شکل داده شده : در این حالت پرتو آنتن برای زیر پوشش قرار دادن کشور یا محلی مشخص از همان کشور خواهد بود و حتی میتوان یک کشور را از پوشش خود خارج کند. تقسیم بندی ماهواره ها از لحاظ وزن: 1- ماهواره بزرگ : با وزن بالای 1000 kg . بیشتر ماهواره های مدار ثابت نسبت به زمین از نوع ماهواره های بزرگ هستند. 2- ماهواره متوسط : با وزن بین 500 تا 1000 کیلو گرم. 3- ماهواره کوچک : با وزن بین 100 تا 500 کیلو گرم. 4- ماهواره میکرو : با وزن بین 10 تا 100 کیلو گرم.این ماهواره ها به دلیل صرفه اقتصادی و امکان شبه سازی ماهواره بزرگ با آن ها , در زمینه های پژوهشی-آزمایشگاهی دارای کاربرد وسیعی هستند.همچنین برای ماموریت های هواشناسی , تقویت و پخش دوباره سیگنال ها, مخابرات, تلفن همراه و نقشه برداری از مناطق دور دست دارای توانایی های خوبی است. 5- ماهواره نانو : با وزن بین 10 کیلوگرم وکمتر و هزینه ساخت 1 میلیون دلار. نگاهى به تاريخچه تحولات ماهواره هاى مخابراتى دانشمندان نويد مى دهند كه سده بيست و يكم، گواه انقلاب واقعى در نظام ارتباطات فضايى خواهد بود كه در طى بيست سال آينده منجر به تغيير مفاهيم زندگى بشر خواهد شد، مثلاً آموزش و بهداشت و ديگر خدمات ضرورى به بركت ارتباطات برتر و از ميان خلاء با شتاب و كارايى والايى انجام خواهد گرفت. شبكه هاى اطلاعاتى با افق هاى دورتر و فراگيرتر گسترش خواهد يافت تا همه عرصه هاى تجارى، صنعتى، كشاورزى، علمى و رفاهى را دربرگيرد. طى چند سال آينده شبكه هايى از ماهواره ها در فضا گسترش خواهند يافت كه شماره شان به هزاران هزار مى رسد و كاربردهاى گوناگونى خواهند داشت. تا اويل سال ۱۹۶۰ ميلادى غير از چند ارتباط محدود كه توسط دستگاه بى سيم برقرار شده بود مسئله انتخاب وجود نداشت و به علت ظرفيت كم و تقاضا براى ارتباطات بيشتر، انباشته بودن طيف هاى فركانسى و ضعف سيستم انتقال صوتى تنها وسيله ارتباطى بين قاره اى كابل تلفنى زيردريايى بود. اما در سال ۱۹۶۰ ميلادى يعنى تقريباً سه سال بعد از پرتاب اولين سفينه شوروى، آمريكايى ها نخستين قمر مصنوعى مخابراتى را در مدار زمين قرار دادند كه قطر اين قمر بزرگ ۳۰ متر بود و در ارتفاع ۱۵۰۰ كيلومترى زمين گردش مى كرد. اين قمر مجهز به نوعى آينه بود كه امواج را از ايستگاه هاى فرستنده مى گرفت و به ايستگاه هاى گيرنده كه به علت كروى بودن زمين نمى توانستند آنها را به صورت مستقيم دريافت كنند منعكس مى كرد. به اين ترتيب اولين ارتباط آزمايشى به وسيله ماهواره بين دو نقطه دوردست آمريكا يعنى از كاليفرنيا تا نيوجرسى برقرار شد و قسمت اعظم انرژى اشعه اى كه از ايستگاه فرستنده ارسال مى شد در فضا پخش و تنها قسمت كوچكى از آن توسط ماهواره منعكس مى شد و براى اينكه اشعه منعكس شده قابل استفاده شود لازم بود به وسيله ايستگاه عظيم و پرقدرتى تقويت شود كه نتيجه كار مطلوب نبود به همين دليل آمريكايى ها شروع به ساختن قمر مصنوعى مخابراتى جديدى كردند كه امواج را به وسيله آنتن هايى از زمين دريافت و پس از تقويت به سوى ايستگاه هاى گيرنده زمينى ارسال كند. و انديشه استفاده از ماهواره ها به صورت رله براى ارتباطات راه دور ابتدا از سوى نويسنده معروف داستان هاى علمى -تخيلى و يكى از بنيانگذاران انجمن انگليسى بين ستاره ها آرتورسى كلارك مطرح شد و در مقاله اى در اكتبر سال ۱۹۴۵ ميلادى مجله جهان بى سيم چاپ شد كه اين مقاله سرآغازى براى شروع فعاليت هاى جدى ارتباطات ماهواره اى شد. •فعاليت هاى كلارك كلارك با درنظر گرفتن سه ماهواره در ارتفاع ۳۶ هزار كيلومترى از سطح زمين و روى محيط مدار دايره اى شكل دور كره زمين به فواصل مساوى از هم، پوشش ارتباط ماهواره اى تمام سطح زمين را ميسر مى ساخت. بعد از چاپ مقاله كلارك طى ده سال سه اختراع مهم انجام شد كه مورد استفاده آنها در ساخت ماهواره ها است؛ اولى سلول هاى خورشيدى است كه تبديل كننده انرژى نورى خورشيد به الكتريسيته هستند، دوم انواع مختلف ترانزيستور و سوم لامپ تقويت موج راديويى بوده است. در واقع اين نوع تقويت كننده ها با طيف وسيع فركانس و بازدهى حدود ۲۰ الى ۴۰ درصد از معمولى ترين نوع تقويت كننده در امواج مخابراتى ماهواره اى محسوب مى شوند. در سال ۱۹۶۲ ميلادى، تاريخ ارتباطات ورق خورد و نخستين ماهواره از نوع رله و تقويت كننده اى به نام تله استار در دهم ژوئيه همين سال از سوى آمريكا در مدار قرار گرفت و براى اولين بار برنامه اى از تلويزيون آمريكا توسط اين قمر مصنوعى كه بر بالاى اقيانوس اطلس قرار داشت منعكس و براى مردم نمايش داده شد و به دنبال آن دومين ماهواره از همين نوع چند ماه بعد پرتاب شد و ماهواره تله استار در مدارى كه فاصله آن بين ۹۰۰ تا ۵۵۰۰ كيلومتر بالاتر از سطح دريا قرار داشت نصب شد. اين ماهواره ها تقريباً هر دو ساعت و نيم يك بار كره زمين را دور مى زدند و به دليل اينكه كره زمين در هر ۲۴ ساعت يك بار به دور خود مى چرخد ارتباط بين دو نقطه از زمين فقط چند بار در شبانه روز امكان پذير بود و اين ماهواره تنها مدت كوتاهى در يك نقطه قابل رويت مى ماند كه اين مدت به ارتفاع مدار قمر مصنوعى كه از سطح دريا قرار داشت وابسته بود. براى برقرارى ارتباط دائمى، فقط يك راه به نظر مى رسيد و آن اينكه ماهواره بايد در بالاى يك نقطه از زمين در ارتفاع معينى ثابت بماند كه ظاهراً خيلى مشكل بود ولى عملاً وقتى زمان گردش ماهواره به دور زمين ۲۴ ساعت باشد همزمان با كره زمين به دور آن خواهد گشت و از نظر ما در آسمان بى حركت خواهد ماند چون اين قمر مصنوعى در يك مدار دايره اى حركت مى كند كه مركز آن منطبق بر مركز كره زمين و صفحه اين دايره نيز عمود بر محور زمين است. اين مدار دايره اى به موازات خط استوا خواهد بود و همين طور به دليل سرعت قمر مصنوعى نمى تواند از مقدار معينى كمتر باشد به دليل آنكه قمر مصنوعى بايد در ۲۴ ساعت يك بار به دور زمين چرخش نمايد، مى بايست محيط دايره اى مسير قمر مصنوعى و در نتيجه ارتفاع مدار آن را بيشتر كرد.محاسبات و تجربه هاى عملى نشان داده كه براى اين منظور، بايد ارتفاع ماهواره از سطح دريا حدوداً ۳۶ هزار كيلومتر باشد؛ فاصله اى كه در آن از طرف زمين نيروى جاذبه به ماهواره وارد نمى شود. اين مدار را اصطلاحاً مدار ژئوسنكرون يا زمين آهنگ مى نامند. وقتى كه ماهواره به ارتفاع ۳۶ هزار كيلومترى از سطح دريا رسيد آن را به آرامى منحرف مى كنند كه در بالاى نقاط انتخاب شده باقى بماند ولى در صورت انحراف از مسير اصلى و دور شدن از نقطه دلخواه توسط موتورهاى عكس العملى كوچكى كه در آنها تعبيه شده و از ايستگاه هاى كنترل زمين هدايت مى شوند آن را دوباره به وضعيت مطلوب برمى گردانند. بدين ترتيب سير تحولات ماهواره هاى مخابراتى ادامه پيدا كرد تا به امروز كه شاهد به كارگيرى تكنيك هاى بسيار پيشرفته در اين سيستم ها جهت ارتقاى سطح كيفيت و افزايش ظرفيت آنها هستيم. •ماهواره هاى مخابراتى گسترش ارتباطات در سطح جهان، استفاده از سيستم هاى مخابراتى را با ظرفيت بيشتر و پوشش وسيع تر و كيفيت بهتر طلب مى كند و براى تامين اين موارد يكى از روش هايى كه مى تواند به طور مناسب جوابگوى نيازهاى فعلى و آتى بشر در اين زمينه باشد استفاده از ماهواره هاى مخابراتى است. ماهواره هاى مخابراتى سفينه اى است كه سيگنال هاى الكتريكى را از فرستنده اى زمينى دريافت مى كند و بعد از تقويت و تغيير فركانس هاى حامل به سمت ايستگاه هاى زمينى در نقاط ديگر ارسال مى كند. چون ماهواره هاى مخابراتى سيگنال ها را تقويت كرده و سپس بازگشت مى دهند، بيشتر به عنوان تكراركننده و رله شناخته مى شوند. ماهواره هاى مخابراتى معمولاً در مدارهاى خاصى از كره زمين قرار مى گيرند كه به نظر فرستنده ها و گيرنده هاى روى زمين ثابت به نظر مى آيند. به كمك يك فرستنده بر روى زمين و يك ماهواره هم بر روى يك مدار، مى توان حدود يك سوم سطح زمين را پوشش داد. اولين ماهواره مخابراتى بين المللى از سرى اينتل است با ظرفيت ۲۴۰ كانال تلفنى در سال ۱۹۶۵ ميلادى به فضا پرتاب شد و سرآغازى براى پوشش ارتباطات ماهواره اى در سطح بين المللى شد. موارد استفاده ماهواره هاى مخابراتى و تاثير فراوان آن بر زندگى بشر باعث شده كه روزبه روز توجه انسان به اين وسيله ارتباطى افزايش يابد. داشتن ماهواره مخابراتى مستقل براى هر كشورى باعث ايجاد تسهيلات در امر انتقال اطلاعات كامپيوترى از دانشگاه ها به مراكز تحقيقات و بالعكس، هر چه سريع تر انجام شدن امور اقتصادى، پوشش كليه نقاط كشور از نظر برنامه هاى تلويزيونى، راديويى و تلفنى با نصب سريع آنتن هاى گيرنده زمينى در نقاط مختلف كشور، آموزش كشاورزى و پزشكى از راه دور و كاربردهاى وسيع و متنوع ديگرى خواهد بود. ماهواره هاى مخابراتى در مدار خاصى مستقر مى شوند كه حدود ۳۵۷۸۸ كيلومتر از خط استوا فاصله دارند. هر ماهواره با سرعت و جهتى همسان با كره زمين در حال حركت است در اين شرايط ماهواره در مكانى بالاى خط استوا نسبت به زمين ثابت مى شود. ماهواره هاى مخابراتى ابتدا براى ارتباطات تلفنى طراحى شده اند ولى امروزه شاهد ارائه سرويس هاى گوناگونى از قبيل كاربردهاى تلويزيونى تجارى و كنفرانس از راه دور از طريق ماهواره هستيم اما هنوز سرويس تلفنى بالاترين حجم را در بين ديگر سرويس ها حفظ كرده است. در حال حاضر از ۱۹ ماهواره مخابراتى بين المللى از سرى اينتل ست ده ماهواره بالاى اقيانوس اطلس، چهار ماهواره بر روى اقيانوس آرام و پنج ماهواره ديگر بالاى اقيانوس هند قرار دارد و اين ماهواره ها يك ارتباط ماهواره اى بين المللى با زير پوشش قرار دادن تقريباً كليه نقاط دنيا به وجود آورده اند. يك ماهواره مخابراتى كه در واقع يك نوع تكراركننده فركانس هاى راديويى است در ساده ترين شكل خود عمليات را انجام مى دهد.سيگنال هاى دريافت شده توسط آنتن ماهواره ابتدا به علت افت بسيار زيادى كه بر اثر مسير طولانى داشته تقويت و سپس با فركانس نوسان ساز محلى مخلوط مى شود و تغيير فركانس مى دهد و بالاخره پس از تقويت مجدد به آنتن فرستنده ماهواره داده مى شود تا به طرف ايستگاه هاى موردنظر و زير پوشش ارسال شود. ماهواره هاى مخابراتى معمولاً بين ۸ تا ۱۲ سال عمر مى كنند. در واقع ميزان سوخت موردنياز سيستم فرعى براى حفظ موقعيت ماهواره و همچنين از كارافتادن تدريجى سلول هاى خورشيدى كه در سيستم فرعى تغذيه قدرت الكتريكى قرار دارند از عوامل محدودكننده عمر ماهواره هستند. •ويژگى هاى ماهواره هاى مخابراتى گسترش منطقه تحت پوشش ارتباط بين نقاط مختلفى كه در پوشش يك ماهواره قرار دارند به آسانى امكان پذير است و وسعت زير پوشش ماهواره بستگى به نوع آنتن ماهواره دارد كه مى تواند محلى نسبتاً كوچك يا يك كشور و يا منطقه اى متشكل از چندين كشور و يا يك نيم كره باشد. انعطاف پذيرى هر جا يك پايانه ماهواره اى وجود داشته باشد امكان استفاده از سيستم ماهواره اى فراهم خواهد بود. اين پايانه ها را مى توان بر روى سكوى كشتى، هواپيما و واحدهاى متمركز معينى قرار داد و از طريق آن با نقاط ديگر ارتباط برقرار كرد. پهناى باند زياد با توجه به اين كه در فركانس هاى بالا مثل ۱۱ و ۱۴ گيگاهرتز پهناى باند بيشترى در اختيار ما قرار دارد مى توان از برنامه هاى تلويزيونى با كيفيت بالا، كانال هاى زياد تلفنى و انتقال اطلاعات با سرعت بالا برخوردار شويم. هزينه كم با توجه به اين كه ايجاد ارتباط بين دو نقطه توسط ماهواره مستقل از فاصله بين آنها است اين نقاط مى توانند در هر فاصله اى از يكديگر در منطقه زير پوشش واقع شده باشند لذا هزينه هاى مربوطه، به بعد مسافت بستگى ندارد و براى بسيارى از موارد از هزينه ايجاد يك شبكه زيرزمينى كمتر خواهد بود. ضريب اطمينان ارتباط بين دو نقطه در شبكه ماهواره اى مخابرات داراى ضريب اطمينانى برابر يا بهتر از ارتباط از مسيرهاى زمينى است. سرعت دريافت به علت مسافت زياد مثلاً بين ۷۲ هزار تا ۸۲ هزار كيلومتر بين دو پايانه ايستگاه ماهواره اى زمينى سيگنال فرستاده شده كه با سرعت نور حركت مى كند حداقل ۳۰۰ ميلى ثانيه طول مى كشد تا به پايانه ديگر برسد. ايجاد اكو بر اثر تبديل خطوط انتقال از دو سيم به چهار سيم در قسمتى از مسير شبكه زمينى، سيگنال با پديده اكو روبه رو مى شود به اين معنى كه بخشى از سيگنال هاى آن بازگشت داده مى شود. براى كاهش اين حادثه ناخواسته و مزاحم از تجهيزاتى به نام حذف كننده اكو استفاده مى شود. در زمينه مزيت هاى بيشتر ماهواره مخابراتى مى توان گفت كه سيگنال هاى راديويى منتشر شده از ماهواره مخابراتى به طور همزمان مى تواند توسط چندين ايستگاه زمينى زير پوشش دريافت شود و اين مسئله فقط از طريق ماهواره هاى مخابراتى امكان پذير است و از راه كابل يا ديگر وسايل ارتباطى ميسر نيست. در واقع ارتباطات ماهواره اى براى ايجاد ارتباط بين المللى بين كشورها و ارتباطات محلى بين شهرها و مناطق دورافتاده بسيار مناسب است و مى توان با استفاده از ماهواره مخابراتى يك شبكه ارتباطى با كيفيت بالا و هزينه كم در سطحى گسترده ايجاد كرد. •ماهواره هاى راديو و تلويزيونى شكى نيست كه وسايل ارتباط جمعى از قبيل راديو و تلويزيون در پيشبرد هدف هاى اجتماعى، اقتصادى، فرهنگى و فنى تاثير بسزايى دارند. در سال هاى اخير پخش صدا و تصوير از طريق ماهواره به عنوان موثرترين وسيله در نيل به هدف هاى فوق توجه همگان را به خود جلب كرده است. براى اين منظور برنامه تلويزيونى از يك ايستگاه زمينى به ماهواره ارسال مى شود و سپس ماهواره تصوير فوق را روى يك شعاع باريك كه فقط ناحيه مشخص شده اى از زمين را مى پوشاند برمى گرداند. ايستگاه زمينى با آنتن هاى بشقابى شكل تصوير را مى گيرد و آن را دوباره پخش مى كند. به عبارت ديگر مى تواند در آن واحد و به طور همزمان مثلاً در ايران برنامه هاى تلويزيونى خيلى از كشورها را مشاهده كرد. اين گونه ماهواره ها مى توانند ارتباط برنامه هاى راديو و تلويزيون را به طور مستقيم بين ماهواره و گيرنده هاى خانگى تلويزيون برقرار كنند. در ژاپن و فرانسه تصاوير تلويزيونى مستقيماً از ماهواره به گيرنده هاى خانگى كه آنتن هاى كوچك و تقريباً ارزان قيمتى دارند انتقال پيدا مى كند. چنان چه قرار باشد اين روش در سطوح وسيع خود به كار گرفته شود مسائل بغرنجى در زمينه حقوق فضايى و سياسى به وجود مى آيد، بدين منظور كميته هاى تخصصى سازمان ملل متحد مشغول بررسى هستند تا راه حل هاى مناسبى براى اين مسئله پيدا كنند اما در حال حاضر در بسيارى از كشورها امكان دريافت سيگنال هاى صوتى و يا تصويرى به كمك آنتن هاى معمولى وجود ندارد محمد علی محمد پور