روابط عمومی چیست؟
اغلب مردم، روابط عمومی را بر اساس برخی از مهمترین تاکتیکها و تکنیکهای مشهود آن تعریف میکنند، مانند تبلیغ در یک روزنامه، مصاحبه تلویزیونی با مسئول روابط عمومی یک سازمان و حضور یک چهره محبوب در روایدادی خاص.
آنچه مردم نمیتوانند بفهمند و درک کنند، آن است که روابط عمومی، فرایند دربرگیرنده بسیاری از جنبههای دور از دسترس و پرهیاهوست. روابط عمومی دربرگیرنده تحقیق و تجزیه و تحلیل، سیاستگزاری، برنامهریزی ارتباطات و توجه به بازخور ارسالی از عموم مردم است. دستاندرکاران امر روابط عمومی، روی دو سطح مشخص عمل میکنند. به عنوان مشاورانی برای مشتریان و کارفرمایان خود، یا برای مدیریت ارشد یک سازمان و به عنوان تکنیسینهایی که پیامهایی تولید و آنها را از طریق کانالهای رسانهای مختلف منتشر میکنند.
تعاریف مختلفی برای روابط عمومی ارائه کردهاند. یکی از تعاریف اولیهای که مورد اقبال و توجه گسترده قرار گرفته است توسط نشریه اخبار روابط عمومی مطرح و ارائه شده است: «روابط عمومی کاری مدیریتی است که به ارزیابی دیدگاههای عموم میپردازد، سیاستها و رویههای یک فرد یا یک سازمان در رابطه با منافع عموم را مشخص میسازد و برنامهای علمی برای کسب اقبال عموم و صبر و حوصله آنها طراحی و اجرا میکند».
رکس هارلو ، مدرس پیشگام روابط عمومی و بنیانگذار انجمن عمومی آمریکا (PRSA) ، یک بار از چند منبع مختلف، 500 تعریف ارائه شده را جمعآوری نمود. پس از بررسی دقیق آنها و مشورت با پیشروان این حوزه، در پایان تعریف زیر را برای روابط عمومی پیشنهاد نمود:
روابط عمومی یک وظیف و یک کار مدیریتی مشخص است که به ایجاد و حفظ خطوط دو جانبه ارتباطی، درک دو جانبه و همکاری متقابل بین یک سازمان و عموم مردم کمک میکند، یک وظیفه مدیریتی است که مستلزم و دربرگیرنده مدیریت مشکلات یا مسایل است؛
به مدیریت کمک میکند پیوسته از نظرات عموم آگاه و سنبت به آنها با اعتنا و پاسخگو باشد؛ مسئولیت مدیر را برای خدمت در راستای منافع عموم تعریف و تأکید میکند؛ به مدیریت کمک میکند تا با شجاعت تغییر را بپذیرد و به نحوی موثر آن را به خدمت بگیرد؛ به عنوان یک سیستم هشدار اولیه کار میکند تا به پیشبینی روندهای محیطی کم کند؛ و از تحقیق و تکنیکهای ارتباطی اخلاقی معقول و مناسب به عنوان ابزاراصلیاش استفاده میکند.
بهترین تعریف برای یک روابط عمومی مدرن را پرفسور لورنس دابلیو. لانگ و پرفسور وینسنت هیزلتون ارائه کردهاند. این دو روابط عمومی را به عنوان «یک وظیفه ارتباطی مدیریت که به وسیله آن سازمان خود را با محیط اطراف وفق میدهد، یا آن را تغییر میدهد، یا آن را حفظ میکند تا به هدف خود دست یابد» تعریف میکنند. نگرش این دو، بیانگر تئوری جدیدتری است که طبق آن اهمیت روابط عمومی از حد یک موضوع مطالعه فراتر میرود. روابط عمومی همچنین باید ارتباطات باز و دو طرفه و درک دو جانبه این ایده را که یک سازمان نیز حین فعالیت، دیدگاهها و رفتارهایش را تغییر میدهد تقویت سازد، نه این که فقط تعداد مخاطبان هدف را بیفزاید.
سازمانهای ملی و بینالمللی روابط عمومی، از جمله انجمن روابط عمومی آمریکا نیز تعاریفی ارائه کردهاند. ذیلاً چند تعریف مختلف ارائه شده برای روابط عمومی در گوشه و کنار دنیا، ارائه میشود:
«روابط عمومی، تلاشی است تعمدی، برنامهریزی شده و پایدار برای ایجاد و حفظ درکی دو جانبه بین یک سازمان و عموم مردمی که با آن سر و کار دارند».
(موسسه آرای عمومی بریتانیا، که تعریفاش از روابط عمومی، در چند کشور عضو کامنولث یا مشترکالمنافع پذیرفته شده است).
روابط عمومی به عنوان یک فرایند
روابط عمومی یک فرایند است. یعنی یک سری اقدامات، تغییرات، یا وظایف که نتیجهای را به بار میآورند. برای توصیف این فرایند به نحوی مطلوب و خوشایند و برای به خاطر سپردن اجزای آن، بهتر است از اختصار
RACE (ریس)، که اولین بار توسط جان مارستون در کتابش با عنوان روابط عمومی ابداع و استفاده شد، استفاده کنید. اساساٌ، RACE به معنای آن است که :
فعالیت روابط عمومی از چهار عنصر کلیدی زیر تشکیل میشود:
• تحقیق . مشکل یا موقعیت چیست؟
• عمل (برنامهریزی). چه کاری قرار است در رابطه با آن مشکل یا مسئله انجام شود؟
• ارتباطات (اجرا). چگونه باید به مردم گفت؟
• ارزیابی . آیا به اطلاع مخاطبان رسید و چه تأثیری داشت؟
بخش دوم این کتاب به بررسی این فرایند چهار مرحلهای اختصاص دارد.
نگرش و روش دیگر آن است که این فرایند را یک چرخهی بیپایان بدانیم که در آن چرخه، شش جزء مانند حلقههای یک زنجیر با یکدیگر در ارتباطند. نمودار 1-1 این فرایند را نشان میدهد.
نمودار 1-1
هنگام مفهومی سازی فعالیت روابط عمومی به عنوان یک فرایند چرخهای، باخور-یا نظر و پاسخ مخاطبان – به ارزیابی برنامهها منجر و منتهی میشود، که این ارزیابی به یک عنصر اساسی در طراحی و توسعه یک پروژه روابط عمومی دیگر تبدیل میشود.
فرایند روابط عمومی را نیز میتوان در چند مرحله، مفهوم سازی نمود:
سطح 1
الف: کارکنان روابط عمومی از طریق منابع مختلف نسبت به مشکل موجود مطلع میشوند.
ب: کارکنان روابط عمومی این اطلاعات را تجزیه و تحلیل میکنند و توصیههایی به مدیریت میدهند.
پ: مدیریت، سیاستها را طراحی و تصمیمای عملی را اتخاذ میکند.
سطح 2
ت: کارکنان روابط عمومی یک برنامه عملی را اجرا میکنند.
ث: کارکنان روابط عمومی، اثر بخشی برنامه فوق را ارزیابی میکنند.
بخش اول از دادههایی تشکیل میشود که ماهیت، حد و حدود، دامنه مشکل و مسئله روابط عمومی را تعریف میکنند. این دادهها ممکن است بازخور ارائه شده توسط عموم، گزارشها و سرمقالههای رسانهها، تجزیه و تحلیل دادههای مربوط به روندها، دیگر اشکال تحقیق، تجربه فردی، فشارها و مقررات دولتی باشند.
در مرحله دوم، کارکنان روابط عمومی به ارزیابی این دادهها یا اطلاعات وارد شده میپردازند، اهداف را تعریف و تعیین و مجموعهای از فعالیتها را مشخص و توصیههای خود را به مدیران ارائه میکنند. همان گونه که قبلاٌ هم گفته شد، این کار همان نقش مشاورهای روابط عمومی است.
در مرحلهی سوم و پس از این که مدیریت تصمیمات خود را اتخاذ نمود، کارکنان روابط عمومی، برنامه عملی را در مرحلهی چهارم و با بهرهگیری از ابزار و وسایلی مانند خبرنامه و نشریه، انتشارات، سخنرانیها و برنامههای ارتباط با جامعه، اجرا میکنند. در مرحلهی پنجم، اثر این اقدامات و تلاشها با استفاده از بازخور همان اجزایی که مرحلهی اول را تشکیل دادهاند ارزیابی میشود. سپس این چرخه آنقدر تکرار میشود تا جنبههای مرتبط با مشکل که مستلزم تصمیمگیریهای بیشتر و اقدامات بیشترند – حل شوند.
توجه داشته باشید که روابط عمومی، دو نقش بارز در
این فرایند بازی میکند، لذا مثل یک «واسطه» یا «حلقه ارتباط دهنده» عمل میکند. در سطح 1، روابط عمومی مستقیماٌ با منابع اطلاعات خارجی در تعامل است. این منابع اطلاعات خارجی عبارتاند از: عموم مردم، رسانهها و دولت، ضمناٌ روابط عمومی این دادهها و اطلاعات را به همراه توصیههای خود، به مدیریت ارائه میکند. در سطح 2، روابط عمومی به وسیلهای تبدیل میشود که از طریق آن مدیریت با پیامهایی متنوع با عموم مردم ارتباط برقرار میکند.
تئوری پردازان طرفدار نشر آگاهی و دانش، کارکنان روابط عمومی را «عوامل اتصال» مینامند. جامعهشناسان، کارکنان روابط عمومی را «آچار دوسر» مینامند که برای انتقال اطلاعات بین دو سیستم عمل میکنند. همان گونه که در سطرهای آخر بیانیه رسمی صادره توسط انجمن روابط عمومی آمریکا دربارهی روابط عمومی آمده است: «مسئول امور روابط عمومی از انواع مهارتهای ارتباط حرفهای استفاده میکند و نقشی یکپارچه هم درون سازمان و هم بین سازمان و محیط بیرونی ایفا میکند».
اجزای روابط عمومی
اجزای اصلی روابط عمومی، طبق ویژهنامه منتشره توسط انجمن روابط عمومی آمریکا (PRSA) عبارتاند از:
• مشاوره. ارائه توصیه به مدیریت در مورد سیاستها، ارتباطات وروابط.
• تحقیق. تعیین دیدگاهها و رفتارهای عموم برای طراحی استراتژیهای روابط عمومی. از چنین تحقیقی میتوان برای 1) خلق درک دو جانبه (ایجاد تفاهم) یا 2) تأثیرگذاری بر ترغیب مردم استفاده کرد.
• ارتباط با رسانهها. همکاری با رسانههای جمعی به منظور اطلاع رسانی یا پاسخگویی به علایق آنها در سازمان.
• اعلان. پخش پیامهای برنامهریزی شده از رسانههای منتخب برای افزایش منافع سازمان.
• ارتباط با کارکنان / اعضا. توجه به نگرانیها، اطلاع رسانی و انگیزش کارکنان یا اعضای سازمان.
• ارتباط با جامعه. فعالیت برنامهریزی شده برای یک جامعه به منظور حفظ محیطی که به نفع سازمان و جامعه باشد.
• امور عمومی. جلب مشارکت موثر عموم در سیاستهای عمومی و کمک به یک سازمان در سازگار شدن با توقعاتو انتظارات مردم. دستگاههای دولتی از این واژه برای توصیف فعالیتهای روابط عمومی خود
استفاده میکنند و بسیاری از شرکتهای خصوصی، از آن به عنوان واژهای حمایت کننده برای توصیف فعالیتهای مختلف و متعدد روابط عمومی استفاده میکنند.
• امور دولتی. برقراری ارتباط مستقیم از طرف سازمان با قانونگذاران و دستگاههای قانونگذار. رایزنی میتواند بخشی از یک برنامهی امور دولتی باشد.
• مدیریت مسایل. شناسایی و پرداختن به مسایل مورد توجه مردم که بر سازمان اثر میگذارد.
• روابط مالی. ایجاد اعتماد در سرمایهگذاران و حفظ این اعتماد و ایجاد ارتباطاتی خو.ب با جامعهی مالی. این جزء را روابط با سرمایهگذاران یا روابط با گروههای ذینفع نیز مینامند.
• روابط صنعتی. برقراری ارتباط با دیگر شرکتهای فعال در صنعت مشابه و با صنوف و اتحادیههای تجاری ذیربط.
• ایجاد و افزایش منابع مالی. ابزار نیاز به ترغیب عموم به حمایت از یک سازمان و اصولاٌ از طریق برقراری همکاریهای و مشارکتهای مالی.
• تنوع محل کار / روابط چند فرهنگی. برقراری ارتباط با افراد و گروههای متعلق به گروههای فرهنگی مختلف.
• رویدادهای خاص. برانگیختن علاقهی یک فرد، یک گروه، یا یک سازمان با بهرهگیری از یک «اتفاق»
برنامهریزی شده، همچنین برگزاری و اجرای
فعالیتهایی که با هدف تعامل با عمخوم مردم طراحی شدهاند و گوش دادن به آنها.
• ارتباطات بازاریابی. ترکیب و اجرای فعالیتهایی که با هدف فروش یک کالا، خدمت یا ایده طراحی شدهاند. از جمله این فعالیتها به فعالیتهای
تبلیغی، کمکی، اعلان، پیشبرد، پست مستقیم، نمایشگاههای بازرگانی و رویدادهای خاص میتوان اشاره کرد.
برخی واژههای سادهتر
متأسفانه، گاهی مردم و مطبوعات، کارکنان روابط عمومی را «جنجالگر» یا «اغواگر» مینامند.
جنجالگر واژهای است عامیانه که روزنامهنگاران از آن برای توصیف یک فرد شاغل در عرصه تبلیغات یا هر کسی که در روابط عمومی کار میکند، استفاده میکنند. اگر چه در سالهای اخیر، بیشتر نشریات از جمله وال استریت ژورنال از به کار گیری این کلمه خودداری میکنند، اما نشریات تجاری مانند ادیتور اند پابلیشر هنوز هم از آن استفاده میکنند.
واژهی فوق تاریخچهی جالبی دارد. طبق گفتهی وس پدرسن ، مسئول دپارتمان شورای امور عمومی، ریشه وازه جنجالگر به سال 1939 به نشریه واریتی ، نشریه تجاری ویژه نمایشگاهها بر میگردد. او میگوید: «این نشریه برای تقدیر از مهارتهای جین فلک ، در تهیه و نشر تصاویر متحرک از این واژه استفاده کرد». عدهای دیگر میگویند که واژه «جنجالگر» طی جنگ جهانی اول و برای نامیدن و توصیف آتش سنگین زمینی به سوی هواپیماها استفاده میشد. گاهی ژورنالیستها موانع موجود بر سر نشر اخباری را که آنها دریافت میکنند به مثابه شکلی از این آتش سنگین میدانند که مانع انجام مأموریت آنها یعنی اطلاع رسانی به مردم میشود.
واژهی اغواگر (spin doctor) واژهی جدیدی است که وارد روابط عمومی شده است. به استناد فرهنگ لغات سیاسی سافیر که توسط ویلیام سافیر تهیه شده است،
این واژه اولین بار در سال 1984 در یکی از سر مقالههای روزنامه نیویورک تایمز درباره فعالیتهای کاندیداتوری مجدد رونالد ریگان به کار گرفته شده
است. در آغاز، معنای واژه spin به آنچه اغلب غیراخلاقی و گمراه کننده بود و به عملیات سیاسی مشاوران اطلاق میشد. اما، تا دههی 1990، رسانهها به شکلی گسترده از آن برای توصیف تلاشهای به عمل آمده توسط کارکنان روابط عمومی برای ایجاد وجههای مثبت برای رویدادی خاص استفاده کردند.
در میان متخصصان و دستاندر کاران روابط عمومی، این احساس نیز وجود دارد که واژه روابط عمومی (PR)، واژهای است عامیانه که به نوعی و تلویحاٌ باری بدنام کننده دارد. سم بلک فقید، یک مشاور برجسته در زمینه روابط عمومی در کشور انگلیس و مولف چندین کتاب درباره روابط عمومی میگوید: «استفاده از واژه روابط عمومی احتمالاٌ ریشه در استفاده از آن به عنوان جایگزین بهتری به جای واژه روابط مطبوعات ، دارد، یعنی فعالیت اصلی و اولیه روابط عمومی در روزهای آغازین فعالیتش».
اگر چه از واژه روابط عمومی بیشتر از واژه روابط مطبوعات استفاده میشود؛ اما از این جایگزین خوب بیشتر در محاورات روزمره استفاده میشود و در بیشتر نقاط دنیا آن را میشناسند. روش خوبی را که این کتاب استفاده میکند آن است که در متن کتاب یا مقالهها آن را به شکل کامل ««public relations»» به کار میبرد، اما در اطلاعات بیشتری که در قالب یک کادر مستطیل شکل ارائه میشود از شکل خلاصه شده آن یعنی PR استفاده میکند.
تفاوت روابط عمومی با ژورنالیسم
نوشتن، فعالیتی است که هم حرفهای های روابط عمومی و هم ژورنالیستها آن را انجام میدهند. هر دو نیز کار خود را به روشهای مختلفی انجام میدهند. آنها با مردم مصاحبه میکنند، حجم زیادی داده و اطلاعات را جمعآوری و اطلاعات بیشتری خلق میکنند، به شکلی ژورنالیستی مطلب مینویسند و یاد میگیرند که مطلب مورد نظر را به
موقع تحویل بدهند. در حقیقت، بسیاری از مبلغان سرانجام شغل خود را تغییر میدهند و به
دستاندرکاران روابط عمومی تبدیل میشوند.
این مسئله بسیاری از مردم از جمله ژورنالیستها را به این استنتاج و نتیجهگیری نادست سوق داده است که فرق چندانی بین روابط عمومی و ژورنالیسم وجود ندارد. از نظر بسیاری از مردم، روابط عمومی همان ژورنالیسم است، اما با این تفاوت که در یک سازمان غیر رسانهای مستقر شده است.
علیرغم این که این دو حوزه از بسیاری جهات و تکنیکها با یکدیگر شباهت دارند، اما اساساٌ و از حیث دامنه فعالیتها، اهداف، مخاطبان و کانالهای ارتباطی مورد استفاده، با یکدیگر تفاوت دارند.
تفاوت روابط عمومی با تبلیغات
اگره اعلان و تبلیغات هر دو از رسانههای جمعی برای پخش و نشر پیامها استاده میکنند، اما فرصت و محتای مورد استفاده در این دو با یکدیگر متفاوت است. اعلان – اطلاعاتی درباره یک رویداد،یک فرد یا یک گروه یا یک محصول – در قالب یک خبر یا یک گزارش خاص در رسانهای جمعی دیده و ظاهر میشود اطلاعات مورد نیاز توسط کارکنان روابط عمومی تهیه و تحویل بخش اخبار میشود تا آن را بررسی کنند. دبیران تحریریه، که به عنوان دروازهبانها شناخته میشوند، تعیین میکنند که آیا از این اطلاعات میتوان استفاده کرد یا به راحتی میشود آنها را دور ریخت.
در مقابل، در تبلیغات، زمان پخش و محل پخش خبر است؛ زمان و محلی که بابت آنها هزینههایی پرداخت میشود. سازمانها و افراد معمولاٌ با بخش تبلیغات یک رسانه جمعی برای یک آگهی تجاری یک دقیقهای یا یک آگهی تمام صفحهای، قراردادی امضا میکنند. یک سازمان متن تبلیغات و آگهی را تهیه میکند، نوع و گرافیکهای مورد نظر خود را مشخص و کنترل میکند و تعیین میکند که آگهی چه زمانی و چه وقتی اجرا و پخش شود. به عبارت دیگر، تبلیغات به زبان ساده اجاره فضایی در یک رسانه جمعی است. سهم عمده درآمدهای رسانههای
جمعی نیز از محل فروش فضای تبلیغات به سازمانها است.
سایر تفاوتهای بین روابط عمومی و تبلیغات عبارتاند از:
• کارهای تبلیغاتی تقریباٌ تنها از کانال رسانههای جمعی انجام میشود؛ در حالی که روابط عمومی از چند ابزار ارتباطی استفاده میکند، مانند بروشور، نمایش اسلاید، برگزاری رویدادهای خاص، چاپ خبرنامه و نشریه، فروشگاههای خاص و غیره.
• تبلیغات، مخاطبان بیرون سازمان و اساساٌ مشتریان کالاها و خدمات را هدف و مورد توجه قرار میدهد در حالی که روابط عمومی پیام خود را برای مخاطبان بیرونی خاص (سهامداران، فروشندگالن، رهبران جامعه، گروههای طرفدار محیط زیست و غیره) و همچنین برای تمامی اعضای داخل سازمان (کارکنان) ارسال و ارائه میکند.
• تبلیغات اساساٌ به عنوان یک وظیفه ارتباطی خاص تعریف میشود؛ در حالی که دامنه فعالیت روابط
عمومی گستردهتر است و با سیاستها و عملکرد کل سازمان سر و کار دارد؛ از روحیه کارکنان تا روش و نحوهی پاسخگویی اپراتورهای تلفن به تماسهای تلفنی را شامل میشود.
• از تبلیغات اغلب به عنوان ابزاری ارتباطی در روابط عمومی استفاده میشود؛ در حالی که فعالیت روابط عمومی اغلب به منظور پشتیبانی عملیات تبلیغات انجام میشود. وظیفهی تبلیغات، فروش کالاها و خدمات است؛ در حالی که وظیفه روابط عمومی خلق محیطی است که در آن سازمانها بتوانند اوج بگیرند. روابط عمومی بر توجه به عوامل اقتصادی، سیاسی و اجتماعی که میتوانند بر سازمان تأثیر بگذارند، تأکید دارد.
تفاوت روابط عمومی با بازاریابی
روابط عمومی از چند جهت با بازاریابی تفاوت دارد، اگچه از برخی جهات اشتراکاتی نیز دارند.
این دو فعالیت از جهات مختلفی با یکدیگر وجه اشتراک دارند، از جمله این که هر دو با روابط و ارتباطات یک سازمان سر و کار دارند و هر دو از ابزارهای ارتباطی مشابهی برای برقراری ارتباط با عموم
استفاده میکنند اما روابط عمومی با بازاریابی به شکلها و از نگرشهای متفاوت، این کار مهم را انجام میدهند.
مدرسان و دستاندرکاران فعال در حوزههای بازاریابی و روابط عمومی در جریان کنفرانسی که در دانشگاه دولتی ساندیگو برگزار شد، تعاریف خود از این دو حوزه را ارائه کردند و در واقع تفاوتهای این دو حوزه با یکدیگر را مشخص ساختند:
روابط عمومی فرایندی مدیریتی است که هدفش کسب و حفظ هماهنگی و رفتارهای مثبت میان طبقات و اقشار اجتماع است بر سر آنچه که سازمان به آن وابسته است، تا بدین وسیله سازمان به مأموریت خود دست یابد. مسئولیت اصلی روابط عمومی، ایجاد و حفظ محیطی پذیرا برای یک سازمان است.
این گروه، هدف بازاریابی را به شکلهای مختلف تعریف کرد:
بازاریابی، فرایندی است مدیریتی که هدفش جلب رضایت بلند مدت مشتریان (یعنی ارباب رجوع) به منظور تحقق
اهداف اقتصادی یک سازمان است. مسئولیت و نقش اصلی بازاریابی، ایجاد و حفظ بازارهایی است برای کالاها یا خدمات یک سازمان.
به عبارت دیگر، روابط عمومی یا مسئله ایجاد حسن نیت برای سازمان سرو کار دارد؛ در حالی که بازاریابی با مشتریان و فورش کالا و خدمات سروکار دارد.
جیمز ئی. گرونیگ، سر دبیر مجله برتری روابط عمومی و مدیریت ارتباطات به وضوح تفاوتهای بین روابط عمومی با بازاریابی را مشخص کرده است:
وظیفه بازاریابی، برقراری ارتباط با بازارها به منظور عرضه و فورش محصولات، کالاها و خدمات یک سازمان به آنهاست. وظیفه روابط عمومی، برقراری ارتباط با تمام مردمی است که که با سازمان سر و کار دارند. هدف عمده بازاریابی، پول درآوردن برای سازمان از طریق افزایش شیب منحنی تقاضاست. هدف اصلی روابط عمومی، حفظ پول برای سازمان از طریق ایجاد و
برقراری ارتباط با مردمی است که تواناییهای سازمان
برای تحقق مأموریتش را تقویت یا تضعیف میکنند.
ایدهپردازان روابط عمومی به تفاوت بنیادی دیگری بین روابط عمومی و بازاریابی اشاره میکنند. از نظر آنها، روابط عمومی «برتر» خالی از هر گونه ترغیب و تشویق است و هدف ایدهآل آن خلق درک و همکاری متقابل است، که گفتوگوی دو طرفه از طریق آن ممکن باشد. بنا بر تعریف، بازاریابی به طور کلی به دنبال ترغیب است تا بتواند کالاها و خدمات را بفروشد.
ریشههای روابط عمومی
روابط عمومی، پدیدهای است متعلق به قرن بیستم، که ریشههایش به اعماق تاریخ بر میگردد، به شکلی که قدمتی به اندازهی ارتباطات انسانی دارد. در تمدنهای نخستین، همچون تمدنهای بابلیان ، یونان و روم مردم را با بهرهگیری از تکنیکهایی که هنوز هم مورد استفادهاند به پذیرش اقتدار دولت و دین ترغیب میکردند. این تکنیکها عبارتاند از: ارتباطات میان فردی، خطابه و سخنرانی، هنر، ادبیات، رویدادهای برنامهریزی شده، اعلان به عموم و تکنیکهایی نظیر اینها. هیچ یک از این تلاشها را روابط عمومی نمینامیدند، اما هدف و اثر آنها مشابه و مانند هدفهای فعالیتهای مشابه امروزی است.
بلوغ روابط عمومی
طی نیمهی قرن بیستم، روابط عمومی به عنوان عاملی غیر قابل انکار و ضروری و تأثیرگذار بر توسعهی اقتصادی، سیاسی و اجتماعی آمریکا جا افتاده و تثبیت شده است. با ورود به قرن جدید، این حوزه به خوبی با برنامههای ارتباطی شرکتها و موسسات حتی در سطح جهانی، یکپارچه و منسجم شده است.
پس از جنگ جهانی دوم
اقتصاد در حال رونق پس از جنگ جهانی دوم، زمینههای رشد سریع تمام بخشهای روابط عمومی را فراهم آورد.
شرکتها، بخشهای روابط عمومی ایجاد کردند، یا این که بخشهای موجود را گسترش و توسعه دادند، تعداد کارکنان دولتی و کارکنان سازمانهای غیرانتفاعی مانند موسسات آموزشی و بنگاههای رفاهی و بهداشتی افزایش یافت. تلویزیون در اواخر دههی 1940 به عنوان چالشی جدید برابر تخصص روابط عمومی پدیدار شد. شرکتهای جدید در سراسر آمریکا تأسیس شدند. بسیاری از آنها نه تنها مجبور بودند خدمات خود را به کارفرمایان بالقوه بفروشند، بلکه باید در ابتدای بسیاری از مدیران را نسبت به ارزش روابط عمومی آگاه میکردند و آموزش میدادند.
شناخت روابط عموم
چهار مدل روابط عمومی
به منظور کمک به درک تاریخچهی روابط عمومی روشهای امروزی آن، اساتید جیمز ئی. گرونیگ از دانشگاه مریلند و تاد هانت از روتگرز ، دانشگان دولتی
نیوجرسی چهار مدل روابط عمومی درست کردهاند. تمام این چهار مدل امروزه به کار گرفته میشوند، اما مدل «ایدهآلی» که استفاده از آن در حال افزایش است، مدل متقارن دو طرفه است. این دو در کتاب خود به نام اداره کردن روابط عمومی در سال 1984 این مدلها را به شرح زیر توضیح میدهند:
مدل تبلیغ / اعلان
در این مدل، هدف تبلیغات است؛ که از طریق ارتباطی یک طرفه که اغلب ناکامل، آشفته یا تنها تا حدی درست است این هدف دنبال میشود. یان مدل از الگوی منبع دریافت کننده پیروی میکند. در این مدل ارتباط به معنای گفتن است، نه گوش دادن و اگر در این مدل تحقیق هم انجام شود، ارزشی ندارد. پی. تی. بارنوم ، چهره تاریخی معروف از 1850 تا 1900 از این مدل پیروی میکرد.
از این مدل امروزه بیشتر در عرصههای تئاتر، ورزش و پیشبرد و ترویج محصول استفاده میشود.
مدل اطلاع رسانی عمومی
هدف از این مدل، پخش و نشر اطلاعات است نه لزوماٌ با قصدی ترغیب کننده. این مدل نیز از الگوی منبع دریافت کننده پیروی میکند. در این مدل، اگر تحقیق انجام شود، به آزمونهای خوانایی یا بررسیهای مربوط به خواننده محدود میشود. آیویلی، چهره تاریخی برجستهای است که طی سالهای 1900 تا 1920 از این مدل استفاده میکرد. امروزه، دولت، انجمنهای غیرانتفاعی و بخش تجارت اساساٌ از این مدل استفاده میکنند.
مدل نامتقارن دو طرفه
هدف از این مدل، ترغیب علمی است و ارتباط به شکلی دو طرفه و با اثراتی نامنوازن صورت میگیرد. این مدل از الگوی منبع به دریافت کننده همراه الگوی بازخور به منبع پیروی میکند. به تحقیقات اهمیت داده میشود و این تحقیقات به طرحریزی یک فعالیت دو رسیدن به اهداف کمک میکنند. ادوارد بر نیز چهره معروف تاریخی است که در دهه 20 و از آغاز دوره این مدل، از آن استفاده میکرد. شرکتهای روابط عمومی و شرکتهای تجاری رقابتی از استفاده کنندگان عمده و اصلی این مدل محسوب میشوند.
مدل متقارن دو طرفه
هدف از این مدل، دستیابی به درک دوطرفه است و ارتباط به شکلی دو طرفه با آثاری متوازن ده صورت میگیرد. این مدل از الگوی گروه گروه به همراه بازخور پیروی میکند. از تحقیقات هدفمند هم برای کشف دیدگاههای مردم نسبت به سازمان و هم برای تعیین دستاوردهای سازمان برای مردم، استفاده میشود و به این ترتیب، به مدیریت سازمان در سیاستگزاری کمک میکند. در این مدل، ارزیابیهایی برای اندازهگیری این که آیا تلاشهای روابط عمومی موجب بهبود درک عموم نسبت به سازمان و درک مدیریت سازمان نسبت به مردم شده است یا خیر، استفاده میکنند.
ادوارد لی. برنیز، مدرسان و مدیران حرفهای؛ چهرههای تاریخی برجستهای بودهاند که از این مدل استفاده کردهاند و برخی سازمانها از دهههای 1960 و 1970 نیز از آنها پیروی کردهاند.
اخلاق چیست؟
در فرهنگ غرب، اخلاق به سیستم ارزشیای اطلاق میشود که فرد به وسیله آن تعیین میکند چه چیزی درست یا غلط، منصفانه یا غیرمنصفانه و عادلانه یا ناعادلانه است. اخلاق در رفتارهای اخلاقی در شرایط خاص متبلور میشود. رفتار یک فرد، نه تنها بر اساس وجدان او یا باورها و ارزشهای مورد قبول او ارزیابی میشود، بلکه بر اساس مقبولیت آن از طرف جامعه، حرفه یا سازمانی که در آن فعالیت میکند، نیز ارزیابی میشود. مشکلی که در تعیین اخلاقی بودن یک عمل وجود دارد، این است که افراد استانداردها و درک متفاوتی از آنچه که «درست» و «غلط» به شمار میرود، دارند. اغلب، وضعیت کاملاٌ سفید یا سیاه نیست، که بشود به راحتی درست یا غلط بودن آن را تعیین کرد، بلکه وضعیت مبهم و به رنگ خاکستری است.
دیدگاه و گرایش فلسفی یک فرد نیز میتواند تعیین کند
که او در یک موقعیت خاص چگونه عمل کند. فلاسفه معتقدند که سه گرایش و جهتگیری ارزشی اساسی وجود دارد 1) مطلقگرا 2) وجودگرا 3) موقعیت گرا .
مطلقگرا معتقد است که هر تصمیمی «درست» و یا «غلط» است، بدون اینکه به دستاوردها یا عواقب آن توجه کند. وجودگراها، که انتخابهایشان بر پایه یک سیستم ارزرشی تجویز شده استوار نیست، بر پایهی انتخاب معقول و فوری تصمیم میگیرند. تصمیمات موقعیتگراها یا اقتضاگراها، بر پیاهی آنچه که کمترین ضرر را داشته باشد، یا بر پایهی آنچه که بیشترین خیر و منفعت را داشته باشد، استوار است.
بیشتر مردم، بسته به خموقعیت، احتمالاٌ یک سلسله اعمال را مختشکل از سه جهتگیری ارزشی فوق انتخاب میکنند، یعنی براساس یکی از این سه وضعیت یا وضعیتی بینابین آنها عملی را انجام میدهند. آنها براساس اصول و مبانی حقیقتگویی و راستگویی، وفای به عهد، وفاداری و تعهد تصمیم میگیرند.
حرفهایها و متخصصان روابط عمومی با این معضل بیشتر مواجهاند که باید تصمیمی بگیرند که هم رضایت و منافع عموم را جلب و تأمین کند، هم رضایت و منافع کارکنان را، هم مطابق کدهای اخلاقی سازمان حرفهای باشد و هم با ارزشهای فردی خود آنها مطابقت داشته باشد. در یک دنیای ایدهآل، این چهار مورد با یکدیگر تعارضی ندارند اما واقعیت این است که آنها با هم در تعارضاند.
کدهای اخلاقی
بیشتر سازمانهای حرفهای و بسیاری از کسب و کارها، کدهای اخلاقی دارند. این کدهای اخلاقی یا اصطلاحاٌ منشورهای اخلاقی که مدون و مستندند را اصطلاحاٌ کدهای رفتار حرفهای یا مقررات و آداب حرفهای نیز مینامند و همین منشورهای اخلاقی است که هنجارهای مورد قبول
حرفهایها و کارکنان را تعیین میکنند. انجمن روابط عمومی آمریکا (PRSA) و اتحادیه بینالمللی ارتباط برقرارکنندگان تجاری نیز هر دو منشورهای اخلاقی برای اعضای خود تهیه کردهاند که در صفحات بعد آنها را بررسی خواهیم کرد. به این دلیل بر منشور اخلاقی انجمن روابط عمومی تأکید میکنیم که از قدمت بیشتری برخوردار است (تاریخ تهیه آن به سال 1950 برمیگردد).
منشور اخلاقی جدید انجمن روابط عمومی آمریکا
در سال 2000، انجمن روابط عمومی آمریکا، کد استانداردهای حرفهای خود برای اعمال روابط عمومی را که 50 سال از آن استفاده میکرد کنار گذاشت و منشور ویژه اعضا را که کاملاٌ با منشور فوق تفاوت داشت برگزید. این اقدام به دنبال چند سال بحث و جدل بر سر منشور اولیه و این که آن منشور دیگر جوابگوی نیازهای امروزی نیست، صورت گرفت. هیئت استانداردهای حرفهای و اخلاقی انجمن مدکور اعلام داشت که «آنچه زمانی نقض آشکار منشور اخلاقی به شمار میرفت، به دلیل نقایض فراوانی که در شیوه نگارش، اجرا و پشتیبانی منشور هنوز حل نشده و مبهم باقی مانده است».
تأکیدی بر تقویت این کد اخلاقی و این منشور وجود نداشت اما هیئت مدیره انجمن روابط عمومی آمریکا، حقخود برای جلوگیری از عضویت افراد جدید یا اخراج هر یک از اعضای انجمن که توسط یک دستگاه دولتی محذور و ممنوع، یا در یک دادگاه به علت ارتکاب به عملی در نقض منشور متهم باشد را، حفظ کرده است.
اصول اساسی این مرامنامه جدید عبارت است از:
بیانیه ارزشهای حرفهای انجمن روابط عمومی آمریکا
این بیانیه، ارزشهای اساسی اعضای انجمن روابط عمومی آمریکا و به شکلی گستردهتر ارزشهای اساسی حرفهای
روابط عمومی را بیان میکند. این ارزشها، اساس و مبنای منشور اخلاقی اعضا را مشخص و استاندارد صنعت برای اعمال حرفهای روابط عمومی را تعیین میکنند. این ارزشها، باورهایی بنیادیاند که رفتارها و فرایند تصمیمگیری ما را هدایت میکنند. ما معتقدیم که ارزشهای حرفهای ما برای انسجام این حرفه، حیاتی و ضروریاند.
• حمایت و جانبداری
• صداقت
• تخصص
• استقلال
• وفاداری
• انصاف
• اصل بنیادی
• قصد و هدف
آداب و رفتار خوب در روابط با مطالب خبری ویدیویی
نتایج تحقیق منتشر شده در نشریه تی وی گاید مشخص نمود که تقریباٌ نیمی از کارگردانان شبکههای تلویزیونی نتوانستهاند منبع مطالب خبری ویدویی را در برنامههای خبریشان کشف کنند. مجله تی وی گاید، در مقالهای و در روی جلد خود، از چنین اخباری به عنوان «اخبار بیاساس» نام برد.
باب کیمل ، معاون ارشد شبکه پخش / خبر، گفته است که «سازندگان مطالب خبری ویدیویی را سرزنش نکنید. ما هر کاری که میتوانیم انجام میدهیم تا منبع خبر را روی مطلب خبری ویدیویی مشخص کنیم اما، نمیتوانیم آنچه را که در سطح خبری رخ میدهد کنترل کنیم». بسیاری از شبکههای تلویزیونی و ایستگاههای خبری از پذیرش مطالب خبری ویدیویی خودداری میکنند.
شش تهیه کننده مطالب خبری ویدیویی که اعضای شورای خدمات روابط عمومی شهر نیویورک بودند یک منشور تهیه و تأکید کردند که یک مهر حامل آرم ویژه این
منشور به تهیه کنندگان برنامههای خبری اطمینان خاطر میدهد که اطلاعات موجود در نوار ویدیویی دقیق و منبع آن کاملاٌ مشخص است. در این منشور اخلاقی اخلاقی چنین آمده است:
هدف از یک مطلب خبری ویدیویی، ارائه اطلاعات، تصاویر و صدایی است که خبرنگاران تلویزیونی بتوانند از آنها استفاده کنند و به دقت، کیفیت و درستی آن اطمینان خاطر داشته باشند.
اطلاعات موجود در یک نوار ویدیویی خبری، باید کاملاٌ از هر لحاظ، چه از حیث مطالب و نوشتهها و چه از نظر درستی مشخص باشد و محتویات آن هم روی نوار و هم روی هر نوشته یا مطلب تبلیغی دیگر راجع به آن، ذکر شده باشد.
نام تهیه کننده و حامی نوار ویدیویی خبری باید کاملاٌ روی نوار قید شود. ضمن این که نام و شماره تلفن فرد یا گروه مسئول در رابطه با این نوار نیز باید برای استفاده خبرنگاران در کارهای بعدی، درج شود.
نام افرادی که در نوار ویدیویی با آنها مصاحبه شده است، باید به همراه عنوان و نقش و وابستگی آنها، روی نوار قید شده باشد.
نقش روابط عمومی
فردی که وارد حرفهی روابط عمومی میشود، میتواند مسیر شغلی خاصی را در یک از حوزههای متعدد این حرفه متنوع، برای خود ترسیم کند. به همین ترتیب، تنوع مهارتها و استعدادهای فردی بسیار موفقیتآور است. در حالی که برای تمام حوزههای این حرفه، داشتن برخی مهارتها الزامی است (مثل خوب نوشتن)، با وجود این، دستاندرکاران روابط عمومی، همزمان با افزایش تجربهشان میتوانند مهارتهای خاصی را در خود پرورش دهند و برای خود ویژگیهای متمایزی دست و پا کنند.
تغییر رویکرد روابط عمومی
به طور سنتی، بسیاری عقیده داشتند که مدیران و کارشناسان روابط عمومی، باید در صورت امکان، تجربه خبرنگاری و گزارشگری داشته باشند تا بتوانند
مهارتهای موردنویسی خود را ارتقا بخشند و به سرعت با نحوه عمل رسانهها آشنا شوند. در گذشتههای نه چندان دور، درصد زیادی از کارکنان روابط عمومی، از تجربه کار در روزنامه یا رادیو تلویزیون برخوردار بودند، اما به چند دلیل این قاعده دیگر صدق نمیکند.
قلمروی حوزه روابط عمومی بسیار بیش از کار با رسانههای جمعی، گسترش یافته است. امروزه در روابط عمومی، مطالب بسیاری برای رسانههای تحت کنترل مانند نشریات شرکتها، عملیات ارسال مستقیم پستی به مخاطبان مهم و کلیدی و خبرنامههای ویژه اعضا تهیه میشود، که نیازی به تماسها یا اشراف بر فرایند ارتباط با رسانهها نداردند. مهارت نوشتن و آگاهی داشتن از رسانهها، حیاتی و اساسیاند، همانطور که برای مدیریت، آموزش، لجستیک و برنامهریزی لازم و ضروریاند. یک پیمایش انجام شده توسط پی آر ریپورتر مشخص کرد که تعداد دستاندرکاران دارای تجربهی کار در روزنامه با تعداد دستاندرکاران فاقد تجربه کار در روزنامه، برابر است.
دانشگاههای بیشتری نسبت به گذشته، اکنون برنامههای مشترک روابط عمومی / تبلیغات را برگزار و ارائه میکنند، که یک دلیل آن، افزایش علاقه به ارتباطات بازاریابی یکپارچه است.
طیف و گسترهی کار و روابط عمومی
زنان و مردانی که وارد حرفه روابط عمومی میشوند، میتوانند در واحدهای شرکتها، شرکتهای روابط عمومی که به ارباب رجوع خدمات میدهند، یا در سازمانهای متعددی که خدمات روابط عمومی ارائه میکنند، مشغول به کار شوند. حوزههای مهم کار روابط عمومی، که آنها میتوانند به کار در آنها مشغول شوند، عبارتاند از:
• شرکتها
• سازمانهای غیراتفاعی
• حوزههای سرگرمی، ورزش و مسافرت
• دولت و ارتش
• آموزش
• روابط عمومی بینالملل
واحدهای روابط عمومی
دپارتمانها یا واحدهای روابط عمومی، نقشها و وظایف مختلفی را در شرکتها و سازمانها بر عهده دارند. بخشهای بعدی این فصل به وظیفهی روابط عمومی در ساختارهای سازمانی، بررسی اساسی واحدها، وظایف کارکنان صف و ستاد، منبع اصطکاک و اختلاف با واحدهای دیگر و موافقان و مخالفان کار در یک واحد اختصاص دارد.
نقش روابط عمومی در ساختارهای مختلف
برای مدت زمانی بیش از یک قرن، واحدهای روابط عمومی خدمات مختلفی را به شرکتها و سازمانها ارائه کردهاند. میگویند که جورج وستینگهاوس در سال 1889 با استخدام دو نفر برای تبلیغ پروژهاش (برق جریان متناوب یا متغیر (AC)) اولین واحد روابط عمومی را ایجاد کرده است. در مقایسه با فشار عناصر فیزیکی، جامعهشناسی و روانشناسی که کارکنان امروزی واحدها را آزار میدهد، کار آنها ساده بود. سرانجام وستینگهاوس بر سیستم جریان مستقیم (DC) توماس ای. ادیسون پیروز و روشش به یک استاندارد در آمریکا تبدیل شد. مفهوم واحد روابط عمومی وستینگهاوس، اکنون توسعه یافته و به بخشی اساسی از دنیای الکترونیکی امروز تبدیل شده است.
اهمیت روابط عمومی در دنیای امروز
در محیطی در حال تغییر و مواجه با انواع فشارهایی که قبلاٌ به آنها اشاره شد، مدیران اجرایی بیش از پیش درک میکنند که روابط عمومی دیگر تبلیغ و ارتباط یک طرفه نیست، بلکه فرایند مذاکره و سازش با مخاطبان کلیدی است. جیمز گرونیگ، استاد روابط عمومی در دانشگاه مریلند، این نگرش جدید به روابط عمومی را «ایجاد روابط خوب با مخاطبان استراتژیک» مینامد که مدیران روابط عمومی را ملزم میکند تا «مدیران ارتباطات استراتژیک باشند نه فقط متخصصان علم ارتباطات».
ظاهراٌ نتایج مطالعات انجام شده توسط IABC نشان میدهد که مدیران عامل شرکتها، روابط عمومی را یک سرمایهگذاری خوب نمیدانند. پیمایشی که از 200 سازمان به عمل آمد نشان داد که مدیران عامل شرکتهای مورد سوال، معتقد بودند که بازدهی سرمایه (ROI) روابط عمومی 184 درصد است، رقمی که تنها کمتر از رقم مشابه برای فعالیتهای خدمات مشتری و بازاریابی / فروش است.
سازماندهی واحدها
رئیس یک واحد روابط عمومی یا واحدی با هر نام دیگر، معمولاٌ یکی از سه عنوان زیر را دارد: مدیر، رئیس یا معاون. معاون ارتباطات یک شرکت ممکن است در قبال فعالیتهای اضافی تبلیغات و ارتباطات بازاریابی مسئولیت مستقیمی داشته باشد.
یک واحد معمولاٌ به بخشهای تخصصی تقسیم میشود که هر بخش یک دیر یا یک هماهنگکننده دارد. بخشهایی که در تمام سازمانهای بزرگ مشاهده میشوند عبارتاند از: ارتباط با رسانهها، ارتباط با سرمایه گذار، ارتباط با مصرف کننده، ارتباط با دولت، ارتباط بازاریابی و ارتباط با کارکنان.
کارکنان روابط عمومی همچنین باید به گونهای در سراسر سازمان پخش و پراکنده باشند که یک فرد ناظر به راحتی نتواند قلمروی فعالیتهای روابط عمومی را مشخص کند. برخی از آنها ممکن است تحت عنوان ارتباطات بازاریابی در واحد بازاریابی مشغول به کار باشند، برخی ممکن است در واحد کارکنان به عنوان کارشناسان ارتباطات که وظیفه تهیه بروشور و خبرنامه را به عهده دارند مشغول به کار باشند. برخی نیز ممکن است در واحد بازاریابی و در راستای تبلیغ محصول به کار باشند.
نمودار 5-1
این نمودار، کل سازماندهی سیستم ارتباطات جهانی آیبیام را نشان میدهد. این نمودار، نحوه تفویض مسئولیتها را براساس وظیفه، واحد کاری و جغرافیای تحت نظارت معاون ارشد ارتباطات نشان میدهد.
منابع اصطکاک و برخورد
در شکل ایدهآل، روابط عمومی بخشی از یک زیر سیستم مدیریتی است. همانطور که پروفسور جیمز و پرفسور لاریسا از دانشگاه مریلند میگویند، روابط عمومی، «مدیریت ارتباطات بین یک سازمان و مخاطبانش است». اما دیگر وظایف ستادی نیز در فرایند ارتباط با کارکنان و مردم سهیماند و تقریباٌ به شکلی ناگزیر، اصطکاک رخ میدهد. چهار حوزه اصطکاک عبارتاند از: حقوقی، منابع انسانی، تبلیغات و بازاریابی.
حقوقی
کارکنان بخش حقوی، اثر احتمالی هر اظهار نظر عمومی بر وضعیت حقوقی فعلی یا آتی شرکت هستند. در نتیجه، حقوقدانان اغلب از کارکنان روابط عمومی مأیوس و دلآزردهاند، با این عقیده که هر بیانیه عمومی میتواند به طور بالقوه علیه سازمان مورد استفاده قرار گیرد. اختلاف بین دو واحد روابط عمومی و حقوقی بر سرآنچه که باید اعلان و یا منتشر شود و این که چه زمان پخش شود، اثری فلج کننده بر فرایند تصمیمگیری دارد و باعث میشود که سازمان نسبت به نگرانیهای مردم، بیمبالات و غیرپاسخگو تلقی شود. این مسئله به ویژه در حین بروز یک بحران صدق میکند، یعنی وقتی که عموم مردم بیصبرانه منتظر پاسخ و ارائه اطلاعات توسط شرکت هستند.
منابع انسانی
واحد سنتی کارکنان، اکنون به «واحد منابع انسانی» که نقش گستردهای دارد توسعه یافته است و اغلب بر سر این مسئله با واحد روابط عمومی جدل دارد که مسئولیت ارتباط با کارکنان بر عهده کیست. کارکنان منابع انسانی بر این باورند که آنها باید اطلاعات را کنترل کنند. مدیران روابط عمومی مخالفت میکنند و میگویند که ارتباطات بیرونی رضایتبخش بدون مشارکت موثر کارکنان امکانپذیر نیست.
تبلیغات
واحدهای تبلیغات و روابط عمومی اغلب با هم برخورد میکنند، زیرا آنها بر سر کسب بودجه برای برقراری ارتباط با مخاطبان بیرون از شرکت با یکدیگر رقابت میکنند. حتی در روشهای مورد استفاده نیز با یکدیگر متفاوت میشوند.
بازاریابی
واحد بازاریابی مانند واحد تبلیغات معمولاٌ تنها به مشتریان یا خریداران بالقوه به عنوان مخاطب کلیدی فکر میکند. از طرف دیگر، واحد روابط عمومی، تعریفی گستردهتر از «مخاطب» دارد: هر گروهی که بتواند اثری بر عملیات سازمان داشته باشد. این مخاطبان عبارتاند از: دستگاههای دولتی، گروههای طرفدار محیط زیست، انجمنهای محلی و گروه دیگری از «مخاطبان» که از نظر واحد بازاریابی «مشتری» به حساب نمیآیند.
نمودار 5-2
این نمودار، سه نمونه سازماندهی مدیران شرکت را با تأکید بر جایگاه روابط عمومی نشان میدهد.
ادغام روابط عمومی و تبلیغات
تا دهه 70، بزرگترین رکتهای روابط عمومی دنیا مستقلاٌ تحت مالکیت ایجادکنندگانشان یا در برخی موارد تحت مالکیت سهامداران کارفرما قرار داشتند. در سال 1973 یعنی وقتی شرکت کارلبیور و همکاران و بعد از آن سومین شرکت بزرگ روابط عمومی آمریکا توسط شرکت تبلیغاتی فوت، کون اند بلدینگ خریداری شدند، این وضعیت تغییر یافت.
امروزه، هم شرکتهای روابط عمومی و هم دفاتر تبلیغاتی به بخشی از شرکتهای هلدینگ بزرگ و
برخوردار از فعالیتهای متنوع که دسترسی جهانی دارند، تبدیل شدهاند. مثلاٌ شرکت فوت، کوناند بلدینگ اکنون تنها یکی از چند آژانس تبلیغاتی بزرگ دنیاست که تحت مالکیت گروه اینتر پابلیک (IPG) قرار دارد. این شرکت هلدینگ همچنین صاحب مککان – اریکسون یکی دیگر از آژانسهای تبلیغاتی بزرگ دنیاست. اینترپابلیک، چندین شرکت روابط عمومی بزرگ دیگر را نیز در اختیار دارد. این شرکتها عبارتاند از: شندویک ورلدواید، گالین / هریس اینترنشنال و بی اس ام جی. این سه، جزو 20 شرکت روابط عمومی برتر دنیا از حیث درآمد محسوب میشوند. در حقیقت، پس از انتشار جدول 5-1، شرکت وبرشندویک ورلدواید ادعا نمود که این شرکت، بزرگترین شرکت روابط عمومی دنیاست، یعنی همان وقت که شرکت بی است ام جی را در اواسط 2001 خریداری نمود، مجموع درآمد این دو شرکت، حدود 525 میلیون دلار بود.
غولهای تبلیغاتی بزرگ دنیا به چند دلیل اقدام به خریداری شرکتهای روابط عمومی میکنند. یک دلیل آن، مرحله طبیعی تکامل شرکت در جهت یکپارچه کردن دیسیپلینهای مختلف ارتباطی
در قالب «شبکههای جامع ارتباطی» است. طرفداران این نگرش معتقدند که هیچ آژانس تک وظیفهای از کارکنان و منابع لازم و کافی برای انجام موثر وظایف پیچیده و اغلب جهانی بازاریابی برخوردار نیست. به عبارت دیگر، همافزایی بین تبلیغات و روابط عمومی تحت یکشکل واحد میتواند پیام یکسانی را طی یک عملیات چند منظوره مخابره کند. به علاوه، تلاشهای صورت گرفته برای ادغام روابط عمومی و تبلیغات میتواند تعداد کارفرمایان جدید بالقوه را افزایش دهد، عواید بیشتری نصیب شرکت کند و بر تعداد دفاتر و شرکتهای تابعه شرکت مادر بیفزاید.
دلیل دوم، صرفاً کسب و کار و تجارت است. شرکتهای تبلیغاتی و شرکتهای مادر آنها اغلب، خریداری شرکتهای روابط عمومی را سرمایهگذاری جذابی مییابند.
طبق گزارش هفتهنامه روابط عمومی، درآمدهای حاصله از محل مشتریان تبلیغاتی ظرف چند سال گذشته ثابت مانده است. حال آن که در همین دوره زمانی، درآمد شرکتهای تبلیغاتی از رشد دو رقمی برخوردار بوده است. شرکتهای روابط عمومی در صورت ثبات وضعیت شرکتهای مادر به «جواهری درخشان» تبدیل میشوند.
اهمیت تحقیق
روابط عمومی موثر یک فرایند است و اولین قدم لاازم برای انجام این فرایند، تحقیق است. امروزه، تحقیق و پژوهش از طرف کارشناسان و متخصصان روابط عمومی به عنوان بخشی اساسی از فرایند برنامهریزی، توسعه (بهبود) و ارزیابی، پذیرفته شده است.
تعیین نقش تحقیق
اساساٌ، تحقیق کشلی از گوش دادن است. پروفسور گلن بروم و دیوید دوزی یر از دانشگاه دولتی سندیگو در کتاب خود با نام استفاده از تحقیق در روابط عمومی مینویسد: «تحقیق عبارت است از جمعآوری کنترل شده، هدفمند و منظم اطلاعات با هدف تشریح و درک چیزی».
قبلااز طراحی و اجرای برنامه روابط عمومی باید اطلاعاتی جمعآوری شود، آن اطلاعات کنترل و سپس تفسیر شوند. تنها با اجرای این قدم اول است که سک سازمان میتواند کار اتخاذ تصمیمات و سیاستها را آغاز کند و استراتژیهایی را برای موثرتر کردن برنامههای ارتباط ترسیم نماید.
به کارگیری تحقیق
تحقیق، ابزاری است چند منظوره که تقریباٌ در هر مرحله از یک برنامه ارتباطی، انجام آن و استفاده از آن ضروری است. به طور کلی، بررسیها نشان میدهد که واحدهای روابط عمومی حدود 3 تا 5 درصد بودجه خود را صرف تحقیقات خواهند کرد. برخی کارشناسان بر این باورند که این بودجه باید به 10 درصد افزایش یابد.
ذیلاٌ به دلایل استفاده از تحقیق توسط کارشناسان روابط عمومی اشاره میکنیم.
جلب اعتماد مدیران
تعریف مخاطبان و بخشبندی حوزه عمومی
تدوین استراتژی
آزمایش پیامها
کمک به مدیریت در آگاهی از وضع محیط اطراف خود
جلوگیری از بحرانها
نظارت بر فعالیت رقبا
تغییر دیدگاه عمومی
تبلیغ
اندازهگیری میزان موفقیت
تکنیکهای تحقیق
وقتی که از کلمه تحقیق استفاده میشود، مردم دوست دارند تنها به یاد بررسیها و پیمایشهای علمی و جداول آماری پیچیده بیفتند. در روابط عمومی هم تکنیکهای تحقیق برای جمعآوری دادهها و اطلاعات مورد استفاده قرار میگیرند.
در حقیقت، نظر سنجیای که از دستاندرکاران روابط عمومی توسط والترکی. لیندنمن معاون ارشد و رئیس بخش تحقیقات شرکت روابط عمومی کچام – به عمل آمد نشان داد که سه چهارم آنها، فنون تحقیقات خود را تصادفی و غیرعادی مینامیدند تا علمی و دقیق. این تکنیک که بیشتر از آن یاد و استفاده میشد، تحقیقات توصیفی و بازیافت اطلاعات بانکهای اطلاعاتی بود.
این تکنیک را تحقیق ثانویه نیز مینامند، زیرا در کتابها، مقالات، مجلات، بانکهای اطلاعات الکترونیک و غیره این اطلاعات را میتوان پیدا کرد و مورد استفاده قرار داد. تحقیقات ثانویه در طرف مقابل تحقیقات اولیهاند که طی آن اطلاعاتی «دست اول» و«جدید» با استفاده از طرح تحقیق خلق میشود، اطلاعاتی که خاص است و برای پاسخ دادن به نیازی خاص مناسب است. برخی نمونههای این نوع تحقیقات عبارتاند از: مصاحبههای عمقی (باز)، گروههای کانونی، پیمایشها و نظرسنجیها.
مطالب و مواد سازمانی
رابرت کندال، در کتاب خود با عنوان استراتژیهای مبارزه روابط عمومی، مطالب و مواد موجود در سازمان را تحقیقات آرشیوی مینامد. این مواد و مطالب ممکن است شامل بیانیه سیاستهای سازمان، سخنرانیهای مدیران کلیدی، شمارههای قبیل نشریات و مجلات کارکنان، گزارشهای تهیه شده درباره تلاشهای روابط عمومی و بازاریابی سازمان و گزیدههای خبری باشد. آمارهای بازاریابی به ویژه، پایه اطلاعات مورد نیاز شرکتهای روابط عمومی که برای جا انداختن یک محصول جدید یا افزایش محبوبیت و فروش محصولات جدید دعوت به همکاری شوند، را تشکیل میدهد.
روشهای کتابخانهای
کتابهای مرجع، مجلات علمی و نشریات تجاری در هر کتابخانهای یافت میشوند. در بسیاری موارد، این مطالب روی سی دی هم موجودند. دو نوع از چنین خدماتی عبارتاند از: پروکوست ، که حاوی فهرست موضوعی بیش از 300 ژورنال تجاری است و اینفوترک که 960 مجله، نشریه و روزنامههای عمده را فهرستبندی موضوعی میکند
منابع آنلاین
اگرچه کتابخانه، منبعی غنی از اطلاعات است، اما گسترش اطلاعات به حرفهایها و متخصصان روابط عمومی امکان داده است تا از دفتر خود و بدون مراجعه به کتابخانه و از طریق بانکهای اطلاعاتی آنلاین، بخش زیادی از تحقیقات خود را به انجام رسانند.
• جستوجو بررسی و ارقام برای پشتیبانی از پروژه یا اقدامات پیشنهادی خود، که تأکید مدیریت ارشد را میطلبد.
• در جریان به روز اخبار مربوط به رقبا و کارفرمایان خود قرار گرفتن.
• نظارت بر عملیات رسانهای یک سازمان و تبلیغات مطبوعاتی رقبای آن سازمان.
• پیدا کردن نقل و قول یا اظهار نظری خاص یا آمار و ارقامی تأثیرگذار برای استفاده در یک سخنرانی یا گزارش.
• پیگیری واکنشهای مطبوعات و بازار به آخرین اقدامات یک سازمان.
• پیدا کردن متخصصی برای مشورت با او راجع به مسئله یا استراتژی مورد نظر.
• مدیریت ارشد را از روندها و مسایل کنونی کسب و کار آگاه نگه داشتن.
• آشنا کردن با وضعیت جمعیت شناختی و دیدگاهها و نظرات مخاطبان هدف سازمان.
اینرنت و شبکه جهانی وب
اینترنت یک ابزار تححقیق و قدرتمند برای دستاندرکاران امور روابط عمومی فراهم میآورد. بسیاری از شرکتهای خصوصی، سازمانهای غیرانتفاعی، گروههای صنفی، گروههای با علایق خاص، بنیادها، دانشگاهها، موسسات تحقیقاتی و آژانسها و دستگاههای دولتی، انبوهی از اطلاعات را مهمولاٌ به شکل صفحات اصلی روی شبکه جهانی وب ارسال میکنند.
موتورهای جستوجوی آنلاین، کلید اصلی پیدا کردن اطلاعات درباره تقریباٌ هر موضوعی روی اینترنت وروی شبکه جهانی وب به شمار میروند. با وجود میلیلونها وب سایت، این موتورهای جستوجو کاربر را قادر میسازند تا یک یا دو کلید واژه را تایپ نماید، روی نشانه «GO» کلیک کند و ظرف چند ثانیه تمام ارتباطهای مربوط به موضوع را که توسط موتور جستوجو پیدا شده است، دریافت نماید.
تحلیل محتوا
این روش تحقیق، میتواند از حیث نمونهگیری تصادفی و تقسیمبندی موضوعات خاص به شکلی نسبتاٌ غیررسمی یا کاملاٌ علمی انجام شود. از این روش اغلب برای تهیه گزارشهای خبری درباره یک سازمان استفاده میکنند.
در سطح اولیه، یک محقق میتواند گزیدههای خبری را داخل چیزی مثل یک سررسید کنار هم مونتاژ کند و اندازه ستونهای لازم برای تهیه آن گزارش را تعیین کند.
انجام مصاحبه
مانند تجزه و تحلیل محتوا، چند سطح مصاحبه وجود دارد. تقریباٌ هر کس هر روز با همکارانش گفتوگو میکند و با سازمانهای دیگر تماس میگیرد تا اطلاعات مورد نظر خود را به دست آورد. کارکنان روابط عمومی، که موظف به پیدا کردن راه حلی برای یک مشکل خاص میشوند، اغلب با کارشناسان روابط عمومی سازمانهای دیگر «مصاحبه» میکنند تا نظرات و پیشنهادهای آنها را جویا شوند.
اگر انجام مصاحبه با مخاطبان برای آگاه شدن از نظرات و دیدگاههای آنها لازم باشد، آنگاه بسیاری از شرکتهای روابط عمومی مصاحبههای کوتاهی با مردم در فروشگاهها یا در جلسات انجام میدهند. این نوع تحقیق را مصاحبههای ناگهانی مینامند، زیرا مردم را در مکانهای عمومی متوقف میکنند و نظر آنها را جویا میشوند.
گروههای کانونی
یک روش تحقیق خوب دیگر، روش گروه کانونی است. از این تکنیک به شکلی گسترده در تبلیغات، بازاریابی و روابط عمومی استفاده میکنند تا بتوانند دیدگاهها و انگیزههای مخاطبان مهم جامعه را کسب کنند. هدف دیگر از انجام این روش، طراحی یا پیش آزمایش موضوعات پیام و استراتژیهای ارتباطی قبل از اجرای کل عملیات است.
شورای خدمات فراخوان از 6 گروه کانونی در 3 شهر استفاده کرد تا عملیاتی طراحی کند که به مصرفکنندگان کمک کندتابفهمند که پیجرها (فراخوانها)
چیزی بیشتر از جعبههای کوچک سیاه رنگیاند که تنها توسط پزشکان و فروشندگان دارو مورد استفاده قرار میگیرند. این گروهها به این شورا و شرکتهای روابط عمومی کمک کردند تا 1) مخاطبان هدف خود را تعیین کنند، 2) پیامهای برنامه را آزمایش و بررسی کنند، 3) با دیدگاههای مصرف کننده در رابطه با پیجر آشنا شوند و 4) وضعیت و جایگاه این محصول را ارزیابی کند.
پیش آزمایش
بیشتر اوقات، سازمانها نمیتوانند به نحوی موثر ارتباط برقرار کنند، زیرا آنها اطلاعات و مطالبی تولید و منتشر میکنند که برای مخاطب هدف قابل فهم نیست. در بسیاری اموارد، مطالب در سطحی بالاتر از سطح درک و تحصیلات مخاطبان تهیه میشود.
به همین خاطر، باید از نمایندگان مخاطبان هدف خواست تا مطالب مورد نظر را قبل از نهایی شدن و انتشار، مطالعه یا ملاحظه کنند. این کار را میتوان به شکل نفر به نفر یا در قالب گروههای کوچک به انجام رساند.
نمونهگیری علمی
تکنیکهای تحقیقیای که تا این جا مورد بررسی قرار گرفتهاند، میتوانند دیدگاههای خوبی فراروی کارکنان روابط عمومی قرار دهند و به آنها در طراحی برنامههای موثر کمک کنند. نیاز به انجام نظرسنجی و پیمایش با بهرهگیری از روشهای علمی و بسیار دقیق نمونهگیری مرتباٌ افزایش مییابد. یک چنین نمونه گیریای بر پایه دو عامل مهم – تصادفی بودن و تعداد زیاد پاسخدهندگان – استوار است.
طرح پرسشنامه
اگر چه نمونهگیری دقیق در دستیابی به نتایج دقیق حایز اهمیت است، اما معمولاٌ نظرسنجها میدانند که اشتباه نمونهگیری بسیار کم اهمیتتر از اشتباهاتی است که نتیجهی املای غلط یا ترتیب نادرست پرسشها و یا حتی زمانبندی (زمان اجرای) پیمایش میباشد.
مشکل مفاهیم و معانی کلمات
تعیین کلمات مناسب برای استفاده در یک پرسشنامه، کاری زمانبر است و اغلب اوقات چندین بار یک پرسشنامه، قبل از نهایی شدن، نوشته و تغییر داده میشود تا از حداکثر وضوح و مفهوم بودن برخوردار شود.
پرهیز از واژههای جهت دهنده
در پرسشنامهها باید از به کارگیری کلمات به شدت دارای جهت و معنای خاص اجتناب کرد تا به این ترتیب پاسخی خاص حاصل شود. یک بار چنین پرسشی توسط نظرسنجهای حزب جمهوریخواه آمریکا استفاده شد، به این شکل که آنها پرسیده بودند آیا با این جمله موافق هستند یا مخالفند «ما باید ادعاهای حقوقی متوقعانه، موارد حقوقی و اتهامات بیاساس و وکلای دایهی بهتر از مادر را متوقف کنیم».
زمانبندی و بافت پرسشنامه
پاسخهای ارائه شده به پرسشهای پیمایش، تحت تأثیر رویدادها هستند، لذا باید هنگام مرور نتایج یک پیمایش، این مسئله را مورد توجه قرار داد. مثلاٌ اگر بلافاصله پس از سقوط یک هواپیما نظرسنجی به عمل آید، آن نظرسنجی نشان میدهد که احترام و توجه مردم به یک خط هوایی کاهش یافته است. طی نظرسنجیهای به عمل آمده توسط شرکت اینتل مشخص شد که درست پس از اعلام
خبر وجود نقص فنی در میکروچیپ (ریزتراشهی) پنتیوم، میزان اعتبار شرکت کاهش یافته است.
از جهت مثبت قضیه، پیمایشهای انجام شده توسط شرکت کوکاکولا درباره شهرت این شرکت و نقش موثر آن در جامعه، دیدگاههای خیلی مثبت مردم نسبت به این شرکت را نشان میدادند، چرا که این پیمایشها درست پس از سرمایهگذاری گسترده کوکاکولا در بازیهای المپیک آتلانتا انجام شد.
در نتیجه، نظرسنجیها و پیمایشها را باید وقتی انجام داد که سازمان سر زبانها نیست یا با رویداد خاصی در ارتباط نیست که بتواند بر آرای عموم اثر بگذارد. در
چنین محیط خنثی، یک پیمایش معتبرتر را میتوان درباره شهرت، محصولات یا خدمات یک شرکت انجام داد.
راههای رسیدن و دستیابی به پاسخدهندگان
یک پرسشنامه تا زمانی کرآیی دارد که به دست مخاطبانش برسد. بخشهای زیر به بررسی نظرات موافق و مخالف 1) پرسشنامههای پستی، 2) پیمایشهای تلفنی، 3) مصاحبههای فردی و 4) پیمایشهای مختصر و کوتاه میپردازند.
ارزش برنامهریزی
دومین قدم در فرایند روابط عمومی، پس از تحقیق، برنامهریزی است. قبل از اجرای هر فعالیت روابط عمومی، ضروری است به آنچه باید انجام شود و به توالی فعالیتهای سازمان برای دستیابی به اهداف سامان توجه کامل شود.
یک برنامه روابط عمومی خوب باید ابزاری موثر برای پشتیبانی اهداف از کسب و کار، بازاریابی و ارتباطات سازمان باشد. همان گونه که لری ورنر ، معاون اجرایی شرکت روابط عمومی کچام میگویدک «دیگر کار ما تنها انتشار اخبار و اطلاعات شرکتها نیست؛ ما باید از طریق برقراری ارتباطاتن، مشکلات کاری آنها را نیز حل کنیم».
نگرشهای برنامهریزی
برنامهریزی مانند کنار هم چیدن یک پازل است. همان طور که در فصل 6 گفتیم، تحقیق، قطعات مختلف این پازل را فراهم میآورد. پس باید این قطعات را طوری مرتب کرد که یک طرح یا تصویر مشخص و کامل درست شود. بهترین شکل برنامهریزی، برنامهریزی منظم است، یعنی فرایند جمعآوری اطلاعات، تجزیه و تحلیل و به کراگیری خلاقانه آن برای هدف خاص دستیابی به یک چیز از پیش تعیین شده.
در این بخش، دو نگرش برنامهریزی مورد بررسی قرار میگیرند. در هر مورد، بر پرسیدن و پاسخ دادن تأکید میشود.
مدیریت بر مبنای هدف (MBO)
یک نگرش متداول، فرایندی است که مدیریت بر مبنای هدف نامیده میشود. به عبارت دیگر، طراحی یک استراتژی که هدف خاص یک سازمان را تأمین کند. مدیریت بر مبنای هدف روی این طرز تفکر تمرکز میکند. طبق گفته رابرت ئی. سیمونس، مولف کتاب مدیریت عملیات ارتباط «بهرهگیری از مدیریت بر مبنای هدف تولید پیامهای روا و همچنین ایجاد معیارهایی برای ارزیابی نتایج عملیات به وسیلهی آنها را تضمین میکند».
مدل برنامه ریزی استراتژیک
• حقایق
• اهداف
• مخاطب
• چیام کلیدی
عناصر یک برنامه
نوشتن طرحی برای یک روابط عمومی، چیزی بیش از تهیه سندی که مشخص میسازد که چه کار باید کرد و چگونه باید آن را انجام داد، نیست. با تهیه چنین طرحی، چه به شکل خلاصه یا در قالب سندی فراگیر، دستاندرکار روابط عمومی میتواند اطمینان خاطر یابد که تمام این عناصر به درستی مورد توجه و بررسی قرار گرفتهاند و این که هر کس که به نحوی در این امر مشارکت دارد، کل مسئله را درک میکند.
شرکتهای روابط عمومی معمولاٌ قبل از اجرا، یک طرح و برنامه برای تأیید توسط ارباب رجوع یا اصلاح احتمالی
تهیه میکنند. در همان زمان، هم شرکت روابط عمومی و هم ارباب رجوع به درک مشترکی از اهداف برنامه و نحوه رسیدن به آن هدف میرسند. واحدهای روابط عمومی سازمانها نیز یک عملیات ویژه را طراحی میکنند یا این که طرح خود را برای سال آتی اعلام میکنند.
اگر چه ممکن است تفاوتهایی وجود داشته باشد، اما همهی طرحهای روابط عمومی از هشت عنصر اساسی تشکیل میشوند:
1. موقعیت
2. اهداف
3. مخاطبان
4. استراتژی
5. تاکتیکها
6. تقویم / جدول زمان
7. بودجه
8. ارزیابی
بخشهای بعدی به تشریح این عناصر میپردازند و نمونههایی از عملیات اجرا شده توسط شرکتهای مختلف که موفق به اخذ جایزه نقرهای انجمن روابط عمومی آمریکا شدهاند ارائه میشود.
اهداف ارتباطات
سومین قدم در فرایند روابط عمومی پس از تحقیق و برنامهریزی، ارتباطات است. این مرحله، که مرحلهی اجرا نیز نامیده میشود، مشهود و مشخصترین بخش فعالیت روابط عمومی است.
اجرای برنامه
در یک برنامه روابط عمومی، همان طور که در فصل 7 گفته شد، ارتباطات عبارت است از اجرای یک تصمیم، یعنی فرایند و ابزاری که توسط آن اهداف محقق میشوند. استراتژیها و تاکتیکهای یک برنامه، در
قالبها و شکلهای مختلفی چون خبرنامه و مطالب خبری، کنفرانسهای خبری، رویدادهای خاص، بروشورها، سخنرانیها، مسابقات اتومبیلرانی، پوسترها و رویدادها و کارهایی این چنین متبلور میشوند.
اهداف فرایند ارتباطات عبارتاند از: اطلاع دادن، ترغیب، برانگیختن یا رسیدن به درک متقابل. برای برقراری ارتباط به شکل موثر، یک فرد باید دانش و آگاهی پایه و اولیه از این موارد را داشته باشد. 1) آنچه که ارتباط را میسازد و برقرار میکند و نحوه دستیابی مردم به پیامها، 2) نحوه پردازش اطلاعات توسط مردم و نحوه تلقی و درک پیامها توسط آنها و 3) مناسبترین ابزارهای ارتباطی و رسانهای برای انتقال موثر یک پیام خاص.
دیدگاه روابط عمومی
هنگام برنامهریزی و طراحی یک پیام از طرف یک کارفرما یا یک ارباب رجوع، چند متغیر را باید مورد بررسی قرار داد.
پاتریک جکسون ، سردبیر پیآر ریپورتر و مشاو ارشد، بر این باور بود که فرد ارتباط برقرار کننده باید بپرسد که آیا پیام پیشنهادی:
1) مناسب، 2) مفهوم، 3) قابل به یاد ماندن، 4) قابل درک شدن
5) قابل باور از نظر دریافت کننده پیام هست یا خیر؟ جکسون میگوید: «چه بسا پیامها و ارتباطات نامناسب زیادی با یک بررسی کردن به این شکل، مشخص و تصحیح شوند».
یک فرد ارتباط برقرارکننده، علاوه بر بررسی محتوای پیشنهاد، باید دقیقاٌ تعیین کند که از برقراری ارتباط به دنبال رسیدن به چه هدفی است. جیمز گرونیگ، استاد روابط عمومی در دانشگاه مریلند، پنج هدف ممکن را برای یک ارتباط برقرار کننده متصور میداند:
1. عرضه پیام. کارکنان روابط عمومی، اطلاعاتی را برای رسانههای جمعی تهیه میکنند و پیامهای دیگر را از طریق رسانههای قابل کنترلی چون خبرنامهها و بروشورها منتشر میسازند. پیام به شکلهای مختلفی به مخاطبان هدف عرضه میشود.
2. پخش درست و دقیق پیام. اطلاعات پایه که اغلب توسط کنترل کنندههای رسانهها فیلتر و پالایش میشوند، یکسان و دقیق از طریق رسانههای مختلف ارسال میشوند.
3. پذیرش پیام. بر پایه واقعی بودن پیام است که مخاطب نه تنها پیام را به خاطر میسپارد بلکه آن را معتبر فرض میکند.
4. تغییر دیدگاه. مخاطب نه تنها پیام را باور میکند، بلکه آشکارا یا باطناٌ تصمیم میگیرد در نتیجهی پیام، دیدگاه خود را تغییر دهد.
5. تغییر در رفتار. واقعاٌ رفتار خود را تغییر میدهد، یا محصول را خریداری میکند و از آن استفاده میکند.
دریافت پیام
چند مدل ارتباطی نحوهی انتقال یک پیام از فرستنده به دریافت کننده را مشخص میسازند. برخی از این مدلها بسیار پیچیدهاند و تلاش میکنند تعداد بسیاری از عناصر، رویدادها، اهداف و مردم و افرادی که در طی مسیر پیام، کانال ارتباطی و دریافت کننده ایفای نقش میکنند را مورد لحاظ قرار دهند.
پنج عنصر ارتباطات
البته، بیشتر مدلهای ارتباطی از چهار عنصر اساسی تشکیل میشوند. مثلاٌ به مدل دیوید کی.برلو میتوان اشاره کرد. این مدل از چهار عنصر فرستنده / منبع (رمزگذار)، پیام، کانال ارتباطی و دریافت کننده (رمز گشا) تشکیل میشود. یک عنصر پنجم، یعنی بازخورد ارسال شده از طرف دریافت کننده به فرستنده، اکنون در مدلهای جدید ارتباطات گنجانده میشود.
مدلهای اولیه ویلبر شرام، محقق در زمنیه رسانههای جمعی (نمودار 8-1) با یک مدل ارتباطی ساده آغاز میشد، اما او بعداٌ فرایند پیشنهادی خود را گسترش داد تا مفهوم «تجربهی مشترک» (در میانه نمودار) را نیز لحاظ کرده باشد. به عبارت دیگر، هیچ گونه ارتباطی یا ارتباط ضعیفی برقرار نمیشود، نگر این که فرستنده و دریافتکننده زبان مشترک و حتی ریشههای فرهنگی و زمینههای آموزشی یکسان و مشترکی داشته باشد. اهمیت «تجربه مشترک» وقتی که یک مطلب خبری بسیار فنی درباره یک سیستم کامپیوتری جدید باعث میشود تا یک سردبیر مجله از تعجب سر خود را تکان بدهد مشهود میشود.
مدل سوم شرام (انتهای نمودار)، ایده بازخور مستمر را نیز در برمیگیرد. هم فرستنده و هم دریافت کننده به شکلی مستمر رمزگذاری، تفسیر، رمزگشایی و اطلاعات ارسال میکنند و نیز اطلاعات دریافت میکنند. این فرایند حلقهای نیز برای تمام مدلهایی که فرایند روابط عمومی تحقیق، برنامهریزی، ارتباطات و ارزیابی را نشان میدهند مورد استفاده است. این مفهوم در فصل 1 تشریح شد، که روابط عمومی را به عنوان یک فرایند چرخهای معرفی میکرد. برقراری ارتباط با مخاطبان داخل و خارج سازمان موجب ایجاد بازخور میشود، بازخوری که طی تحقیق یعنی اولین قدم و طی ارزیابی یعنی چهارمین قدم مورد توجه قرار میگیرد. به این تریتب، ساختار و شیوه پخش پیامها به شکلی مستمر و به منظور بیشترین تأثیرگذاری، پالایش میشوند.
اهمیت ارتباطات دو طرفه
راه دیگر کسب بازخور، برقراری ارتباط دو طرفه است. ارتباط یک طرفه، از فرستنده به گیرنده، تنها اطلاعات را پخش و منتشر میکند. چنین مونولوگی، اثر بخشی کمتری از ارتباط دو طرفه دارد، که گفتوگوی دو طرفه بین فرستنده و گیرنده را برقرار و میسر میکند.
گرونیگ پا را فراتر مینهد تا ادعا کند که مدل ایدهآل روابط عمومی، یک ارتباط دو طرفه متقارن است. به عبارت دیگر، ارتباط بین فرستنده و گیرنده، متوازن و به شکلی متعادل برقرار میشود.
او میگوید: «در مدل متقارن؛ درک، هدف اصلی فعالیت روابط عمومی است نه ترغیب».
البته، موثرترین ارتباط دو طرفه، وقتی است که دو نفر با یکدیگر صحبت میکنند. تبادل نظر در قالب گروهی کوچک نیز موثر است. در هر دو شکل، افراد با ژستهایی که میگیرند، با لحن صدای خود، با میمکهای صورت خود و با فرصتجویی فرستنده برای دریافت بازخوردی از گیرنده، تقویت میشود. اگر فرد مستمع سوالی بپرسد یا گیج و سرگردان به نظر برسد، آنگاه فرستنده یک علامت و نشانه کلیدی در اختیار دارد و میتواند اطلاعات موجود را به شکلی دیگر بیان کند تا بتواند نکتهای را مورد تأکید قرار بدهد.
مدلهای ارتباط بر اهمیت بازخور به عنوان بخشی اساسی از فرایند ارتباط تأکید میکنند. همزمان با اجرای استراتژیهای ارتباط، کارکنان روابط عمومی باید به دقت به آن توجه کنند.
توجه به پیام
هرولد لاسول جامعهشناس، عمل ارتباط را چنین تعریف کرده است: «چه کسی، چه میگوید، از چه طریقی، به چه کسی و چه قدر موثر؟».
اگر چه در روابط عمومی، تأکید زیادی بر اطلاعات و نشر پیامها میشود، اما اگر مخاطب به پیامی توجه
نکند، این تلاشها به هدر میرود. لذا باید به اظهار نظر والت زایفرت ، استاد روابط عموی در دانشگاه دولتی اوهایو، توجه کرد و آن را به خاطر سپرد. او میگوید: «پخش معادل نشر نیست و نشر معادل جذب و عمل کردن نیست». به عبارت دیگر، آنهایی که پیام را دریافت میکنند، آن را منتشر نخواهند نمود و آنهایی که پیام را میخوانند، یا میشنوند، آن را درک نخواهند کرد یا طبق آن عمل نخواهند نمود».
توجه به سایر مفاهیم
ارتباط برقرارکنندگان باید تمام حواس خود – بینایی، شنوایی، بویایی، چشایی و لامسه – را برای برقراری ارتباطی موثر به کار بگیرند. تلویزیون و فیلم یا نوار ویدیویی، مناسبترین و موثرترین روشهای برقراری ارتباط هستند، زیرا حواس شنوایی و بینایی مخاطبان را مشغول خود میسازند. به علاوه جاذبهها و رنگ و حرکت فیلمها نیز موثرند. از طرف دیگر رادیو تنها به حس شنوایی مخاطبان، متکی است. اگر چه رسانههای مکتوب (مطبوعات) میتوانند حجم زیادی از اطلاعات را منتقل کنند، اما آنها نیز تنها به حس بینایی مخاطبان متکی میباشند.
افراد از طریق تمام پنج حس خود مطالب را میآموزند، اما روانشناسان برآورد میکنند که 83 درصد یادگیری از طریق دیدن و 11 درصد نیز از طریق شنیدن انجام میشود. پنجاه درصد آنچه که افراد کسب میکنند از آنچه که میبینند و میشنوند تشکیل میشود. به همین خاطر، سخنرانان اغلب از وسایل کمک آموزشی استفاده میکنند.
نویسندگان روابط عمومی نیز باید آگاه باشند که توجه مخاطبان در آغاز یک پیام، بیشترین است. بنابراین بهتر است که نکته اصلی مورد نظر خود را در آغاز پیام بیاورند و در ادامه به جزییات آن بپردازند و در پایان خلاصه و جمعبندی ارائه کنند.
درک پیام
ارتباطات عبارت است از عمل انتقال اطلاعات، ایدهها و دیدگاهها از یک فرد به فرد دیگر. اما ارتباط تنها در صورتی برقرار میشود که فرستنده و گیرنده پیام درک مشترکی از نمادهای مورد استفاده داشته باشد.
عمل طبق پیام
هدف نهایی هر پیامی، تأثیر گذاشتن روی گیرنده یا دریافت کننده آن است. کارکنان روابط عمومی پیامها را از طرف سازمان خود ارسال میکنند تا برداشتها،
دیدگاهها یا رفتار مخاطبان خود را به نحوی تغییر بدهند. هدف از ارتباطات، بازاریابی، به ویژه، متقاعد ساختن مردم به خریدار کالا و خدمات است.
فرآیند پذیرش پنج مرحلهای
ترغیب مردم به عمل کردن طبق پیامها، فرایند سادهای نیست. در حقیقت، تحقیقات نشان میدهد که این کار میتواند زمانبر و پیچیده باشد و به چندین عامل بستگی دارد. یک راه درک نحوه پذیرش افکار یا محصولات جدید توسط مردم، بررسی و تجزیه و تحلیل فرایند پذیرش است.
این پنج مرحله، که در نمودار 8-2 به نمایش درآمدهاند، به قرار زیر خلاصه و بیان میشوند:
1. آگاهی. فرد از یک ایده یا یک محصول جدید آگاه و مطلع میشود، اغلب توسط تبلیغات یا یک گزارش.
2. علاقه. فرد اطلاعات بیشتر راجع به آن ایده یا محصول را از طرق مختلفی چون درخواست یک بروشور، یک جزوه یا خواندن یک مقاله تحلیلی در یک مجله یا روزنامه کسب میکند.
3. ارزیابی. فرد بر مبنای قدرت آن فکر یا محصول در تأمین نیازها یا خواستههایش، مبادرت به ارزیابی آن میکند. بازخور دوستان و اعضای خوانواده، بخشی از این فرایند است.
4. آزمایش. سپس، فرد آن محصول یا ایده را بر یک مبنای تجربی، با خرید یک نمونه، مشاهدهی نمونه نمایش داده شده یا معرفی شده، یا بیان جملاتی چون «من آن را میخوانم . . .»؛ مورد سنجش قرار میدهد.
5. پذیرش. فرد شروع به استفاده از محصول به طور مرتب میکند یا این که ایده جدید را به نظام باورهای خود اضافه میکند. «من آن را . . . میخوانم» به «من درباره آن فکر میکنم» تبدیل میشود، اگر دوستان و آشنایان نیز آن ایده را تقویت کنند.
نمودار 8-2
نمودار 8-2 مراحلی را نشان میدهد که یک فرد یا یک واحد تصمیمگینده در فرایند نوآوری تصمیم طی میکند. فرایندی که از آگاهی آغلز میشود و به مرحله تصمیم برای قبول آن ایده ختم میشود. پایان فرایند اجرای تصمیم اتخاذ شده و تأیید آن میباشد.
درک این نکته مهم است که یک فرد لزوماٌ تمام این پنج مرحله را برای هر ایده یا محصول طی نمیکند. ممکن است این فرایند پس از اجرای هر یک از مراحل متوقف شود. در حقیقت، این فرایند مثل یک قیف بزرگ است. اگرچه بسیاری از یک ایده یا یک محصول مطلع و آگاه میشوند، اما نهایتاٌ تعداد معدودی آن را میپذیرند.
عوامل متعددی است که بر فرایند پذیرش تأثیر میگذارد. اورت راجرز ، مولف کتاب توسعه نوآوری ، حداقل پنج عامل را فهرست میکند و نام میبرد:
1. مزیت نسبی. میزان تلقی یک ایده جدید یا یک نوآوری به عنوان ماهیتی بهتر از ایده یا محصول فعلی.
2. مطابقت. این که یک نوآوری چقدر یکسان و مطابق با ارزشها، تجربیات و نیازهای فعلی پذیرندگان بالقوه نوآوری، تلقی میشود.
3. پیچیدگی. این که درک یک نوآوری و استفاده از آن چقدر دشوار تلقی میشود.
4. قابلیت آزمایش. این که چقدر میتوان یک نوآوری را بر مبنای مشخص، تجربه کرد و آزمود.
5. قابلیت مشاهده. میزان مشخص و به چشم بودن یک نوآوری برای دیگران.
فرد ارتباط برقرار کننده باید از این عوامل مطلع و آگاه باشد و تلاش کند تا آن استراتژیها و روشهای ارتباطی را کار ببندد که بر بسیاری از عوامل تا حد امکان غلبه کند. تکرار یک پیام به طرق مختلف، کاهش
پیچیدگی آن، مورد توجه قرار دادن پیامهای رقبا و طراحی ساختار پیام با هدف تأمین نیازها و خواستههای مخاطبان، از جمله این روشها به شمار میروند.
انفجار ارتباطات
رشد انفجاری اینترنت طی دههی 1990 شکلی از ارتباطات جمعی را خلق کرده است که شباهتی به دیگر اشکال ارتباط ندارد. در سال 1990، اینترنت تنها اطلاعات علمی را مبادله میکرد. امروزه اینترنت به عنوان یک ابزار ارتباطی جهانی به واژهای خانگی برای میلیونها نفر تبدیل شده است.
طبق مطالعهای که توسط نشریه پیآر ریپورتر در سال 1998 انجام شد، مشخص شد که این تکنولوژی جدید، روند اصلی در روابط عمومی است.
کاربران اینترنت، پیامها را در سراسر جهان به شکل الکترونیکی مبادله میکنند. آنها در شبکه جهانی وب «سر» میخورند و اطلاعات و سرگرمیهای ارائه شده توسط شبکههای کامپیوتری را به تور خود میاندازند و در این راستا تقریباٌ با هیچ مانع زمانی و مکانی هم مواجه نمیشوند.
اینترنت پیچیدهترین روشهای الکترونیکی جدیدی است که به طور کلی فرایند ارتباطات جمعی را تغییر میدهد و روش کار با ابزارهای نوین را در اختیار روابط عمومیها قرار میدهد. طبق پیمایشی که توسط میدلبرگ /
راس از روزنامهنگاران سراسر کشور به عمل آمده است، اینترنت یک ابزار به سرعت در حال رشد دریافت مطالب خبری، ایدههای گزارشها و حتی فیلمها و فایلهای صوتی از منابع روابط عمومی به شمار میرود.
سه روش برقراری ارتباط – یعنی از طریق تلفن، تلویزیون و کامپیوتر – در شکلهای جدید ارسال اطلاعات مانند بزرگراه اطلاعاتی (که بسیار راجع به آن تبلیغ میشود) با یکدیگر به کار گرفته میشوند. یک حقیقت بنیادی این است که بخش بزرگی از خدمات نوظهور تقابلی است؛ یعنی امکان برقراری ارتباط دو طرفه را ممکن و میسر میسازد و ارتباط دو طرفه در روابط
عمومی حرفهای، حیاتی است. مثلاٌ در عوض وابسته شدن به شبکههای تلویزیونی و سیستمهای کابلی و برنامههایی که آنها تهیه میکنند، تماشاچیان میتوانند فیلمهای مورد نظر خود را با پرداخت مبالغ تعیین شده از طریق مانیتورهای کامپیوتری خود یا روی صفحههای تلویزیون خود که طوری برنامهریزی و ساخته شدهاند که مانند مانیتور نیز مورد استفاده قرار میگیرند، مشاهده کنند.
دو عامل کلیدی در انفجار الکترونیکی عبارتاند از:
1. استفاده از کابل فیبرنوری. چند رشته شیشهی نازکتر از مو به جای کابلهای مسی که سابقاٌ از آنها استفاده میشد. این فنآوری، به شکلی فوقالعاده حجم اطلاعات و سرعت اطلاعات مورد نظر برای انتقال و ارسال را افزایش میدهد. طبق گزارش شرکت جیتیئی ، یک کابل فیبر نوری میتواند اطلاعات و در واقع کل یک ناول (کتاب داستان) 500 صفحهای را حدود دو ثانیه ارسال و منتقل کند.
2. ارسال درجیتالی صدا و تصویر؛ که عبارت است از ارسال پیامها به شکل اعداد کد که دوباره در
مقصد به کلمات و تصاویر تبدیل میشوند. دیجیتالیسازی به شکلی قابل توجه امکان دریافت امواج تلویزیونی را از طریق توسعه تلویزیونهای
پیشرفته ، بهبود خواهد بخشید و اکنون نیز مرحله آزمایشی خودرا گذرانده است.
3. هزینه سرسامآور توسعه و ساخت، بهرهبرداری عمومی از برخی دستگاهها و تجهیزات الکترونیکی را به تأخیر انداخته است، اما هر سال تجهیزات دیگری به بازار عرضه میشود.
جدول 12-1 نظرات موافق و مخالف در خصوص به کارگیری رسانههای جدید در روابط عمومی
رسانههای جمعی سنتی رسانههای جدید
از نظر جغرافیایی، محدودیت دارند: اهداف محلی یا منطقهای نسبت به فاصله، مشکلی ندارند: موضوعات مهم، نیاز یا علایق جهانی مورد هدف میباشند.
سلسله مراتبی: مجموعهای از مسئولان کنترل مطالب / سردبیران از نظر ساختار سازمانی، صاف و بدون سطوح است: یکی یا چند نفر و چند نفر با چند نفر
یک جهتی: پخش و نشر یک طرف تقابلی: باخور، بررسی، مباحثه، پاسخ به درخواستها توسط یک فرد یا ماشین
محدودیتهای فضا / زمان: صفحات و امکان پخش از طریق انتن به شکلی محدود محدودیتهای فضا/زمان کمتر است: ظرفیت بالا و چند لایه برای تبادل اطلاعات
ارتباط برقرارکنندگان حرفهای: بسیار آموزش دیدهاند و طبق استانداردها عمل میکنند ارتباط برقرارکنندگان غیرحرفهای: هر کسی با آموزشی محدود یا ارزشهای حرفهای محدود محدود میتواند ارتباط برقرار کند.
هزینههای دسترسی بالا: هزینههای شروع و تولید بالاست. هزینههای دسترسی پایین: کمتر است، اما هزینه تأمین نیروی انسانی با استعداد مورد نیاز بالاست.
علایق عمومی: مخاطبان گسترده و پوشش گسترده سفارش و خاص: بخشها و مطالب خبری منشتشر شده خاص و سفارشی تهیه شدهاند.
خطی بودن محتوا: سلسله مراتب خبری خطی نبودن محتوا: لینکهای هایپرتکست، جستوجوی غیرخطی در اینترنت را میسر میسازد.
بازخور: کند و محدود بازخورک پست الکترونیکی و چت، بازخور را فوراٌ و به راحتی ارسال میکنند.
وابسته به تبلیغات: مخاطبان زیاد و درآمدهای بالا منابع تأمین مالی مختلف: متنوع اما درآمد هر یک محدود
وابسته به موسسه: مالکیت شرکت نامتمرکز: تلاشهای بنیادی
فرمت ثابت: زمان، مکان و فرمت قابل پیشبینی فرمت منعطف: پویا با فرمتهای مختلف با مولتی مدیا
خبرها، ارزشها و خبرنگاری استاندارد: متعارف استانداردهای مختلف: مبهم
کامپیوتر
کامپیوتر برای دستاندرکاران روابط عمومی، کارهای بسیاری انجام میدهد. کامپیوتر، در رویهها و کارهای اداری را سریعتر و بسیار گستردهتر از روشهای دستی قدیمی انجام میدهد. کامپیوتر، به عنوان یک ابزار تحقیقی، دستیابی و دسترسی به حجم عظیمی از اطلاعات را میسر میسازد. کامپیوتر از طریق پست الکترونیکی و فرصتهای چت (گفتوگوی اینترنتی)، تبادل سریع ایدهها و افکار را میسر میسازد. مدیریت پروژه و معرفیهای دیجیتالی و زمانسنجی، تنها سه نمونه از کارها و وظایف مهمی هستند که توسط کامپیوتر به شکلی کارآتر و منعطفتر انجام میشوند.
جالبتر آن که، کامپیوتر شخصی، وسیلهای است که دستاندرکار روابط عمومی از طریق آن میتواند وارد تو در توی اینترنت شود.
شیوه استاندارد ورود به اینترنت برای اولین بار، اشتراک یک سرویس تجاری کامپیوتری آنلاین نظیر America Online یا Microsoft Network و کسب مجوز ورود به اینترنت از طریق آن منبع بود. سپس غول ارتباطات راه دور آمریکا، شرکت ایتی اند تی، ورود مستقیم را عرضه کرد، همان کاری که شرکتهای خدماتی مستقل بسیاری انجام میدادند.
هر خدمت آنلاین تجاری، حاوی انبوهی از اطلاعات ذخیره شده است: گزارشهای خبری، متن کامل روزنامههای مهم و مجلات معتبر سالهای گذشته، دایرهالمعارف، رکوردهای دولتی، متن کتابها و بسیاری چیزهای دیگر.
اینترنت
اینترنت اولین بار در اواخر دههی 1960 میلادی توسط محققانی که فهمیدند چگونه کامپیوترهای موجود در شهرهای مختلف را به یکدیگر مرتبط سازند، ابداع و اختراع شد وبه عنوان یک ابزار علمی – دولتی مورد استفاده قرار گرفت. دراوایل دهه 1960 کاربرد
اینترنت عمومی شد و بین سیستم آمریکایی و سیستمهای موجود بیش از 150 کشور جهان، ارتباطات تنگاتنگی شکل گرفت.
با خلق گرافیکها و صوت روی آنچه که شبکه وب (www) نامیده میشود، کاربرد اینترنت، گسترش فوقالعادهای یافت. با علم به قابلیتهای تجاری وب، اما نامطمئن از نحوه بهرهبرداری از این قابلیتها، دهها هزار شرکت سایتهایی روی شبکهی وب ایجاد کردند. یک سایت از یک یا چند صفحه تشکیل میشود، که صفحه اول از آن، صفحه خانگی نامیده میشود. یک جستوجوگر با استفاده از کد نامهای حرفی، رقمی و علامتهای نقطهگذاری وارد صفحه اصلی میشود. یک صفحه اصلی موثر، ترکیبی رنگارنگ از متن و گرافیک است کهک روی آن سازمان حمایت کننده مالی سایت، خود را معرفی میکند.
اینترنت، هیچ دفتر کنترل مرکزی رسمی ندارد، بنابراین به دست آوردن آمار و ارقام معتبر با استفاده از این سیستم جهانی، دشوار است.
تنها میتوان تمامی دارندگان کامپیوتر را که به اینترنت دسترسی دارند و از آن استفاده میکنند برآورد کرد. تحقیقی که توسط موسسه رسانهای نیلسن در 2002 انجام شد، تعداد تقریبی کاربران در آمریکا و کانادا را 115 میلیون نفر برآورد کرد. این نسبت به رقم برآوردی 58 میلیون کاربر در سال 1998، دو برابر شده است.
موسسه نیلسن در تحقیقی که روی یک نمون متشکل از 6000 خانوار انجام داد، متوجه شده که کاربران اینترنت از سطح تحصیلات خوبی برخوردارند. 60 درصد این نمونه مذکر و 53 درصد بین 16 تا 34 سال سن داشتند. این پیمایش نشان میدهد که مخاطبان اینترنت جوان، دارای تحصیلات خوب و موثرند.
اینترنت و روابط عمومیها
اینترنت، شکلی چند وجهی از ارتباطات جهانی را فراروی دستاندرکاران روابط عمومی قرار میدهد،
که اساساٌ شامل تبادل پیام از طریق پست الکترونیکی، تحویل اطلاعات و ترغیب مخاطبان از طریق شبکه جهانی وب و فرصتهای تحقیقاتی میشود.
• توزیع از طریق پست الکترونیکی. پست الکترونیکی شامل پیامهایی برای افراد، خبرنامهها برای کارکنان و مطالب خبری است و گزارشهای خاص را برای دفاتر رسانهای ارسال میکند و مطالب را بین شرکتهای روابط عمومی و کارفرمایان (از جمله اسناد کاملاٌ فرمت شده) با بهرهگیری از نرمافزارهایی چون Adobe Acrobat مبادله میکند. بیشتر سیستمهای پست الکترونیکی، اکنون پست الکترونیکی هیپرتکست (متون پیشرفته) را میپذیرند، این متون میتوانند تصاویر را کاملاٌ رنگی در اختیار کاربر مقصد قرار دهند. اتحادیه آموزی حرفهای (که خبرنامهای را منتشر میکند) توانست کارت پستال خود را مستقیم روی اینترنت برای سردبیران و گزارشگران ارسال کند. این کارت پستال یک وب سایت جدید با عنوان Hard a Work را در حالی که نام ناشر و سردبیر روی صخرهای در وسط یکرود منقش شده بود، معرفی میکرد.
• سایتهای شبکه جهانی وب. این سایتها، به سازمانها امکان میدهد تا به کاربران اینترنت بگویند که چه میکنند، پروژههای خود را تبلیغ و سیاستهایشان را ترویج کنند.
• بروشورافزار . اگرچه این واژه به شکلی طعنهآ»خیز توسط آنهایی که وب سایتها را کانال ارتباطی جدید منحصر به فرد میدانند استفاده میشود، امام محتوای سایتهای وب کمتر از نسخههای به روز بروشورها و اطلاعات جانبی است که سازمانها در اختیار سهامداران قرار میدهند.
• گروههای بررسی کاربر اینترنت . افرادی که درگیر یک مسئله خاصاند، آن مسئله را با ارائه توضیحات و خواندن پاسخهای مشارکت کنندگان، مورد بررسی قرار میدهند. گاهی این تبادل را اصطلاحاٌ بولتن اطلاعات الکترونیکی مینامند. برای انجام تحقیقات مخاطبان، که طی آن یک مشارکت کننده عقاید و نظرات و آمارها را درخواست میکند، نیز از این گروهها استفاده میشود. برآورد شده است که در آمریکا 10000 تا از این گروهها فعالیتدارند.
جنبههای کلیدی اینترنت
حرفهایهای روابط عمومی باید حقایقی مهم را راجع به اینترنت به ذهن بسپارند. برخی از آنها را ارائه میکنیم:
• قدرت جستوجوی اینترنت
• محتوای اینترنت
• بهرهگیری از اینترنت
مشکلات اینترنت
البته شبکه ار عنکبوتی و جهانی اینترنت که متشکل از شبکههای کامپیوتر به هم مرتبط است، مشکلات و معایبی دارد، همچنان که منافع بسیار مهم دارد. کاربران وقتی میخواهند برنامههای ارتباطی اینترنتی را طراحی کنند، باید مطالب و نکات زیررا به خاطر بسپارند:
دشواری در پیدا کردن اطلاعات مورد نظر که ناشی از پیچیدگیهای این سیستم است، موجب ناامیدی برخی کاربران میشود.
مشکلات بحث برانگیز مربوط به امنیت و مسایل حقوقی نقض کپی رایت، نقض حریم خصوی، اتهامات بیاساس و پورنوگرافی یا پخش تصاویر و مطالب مستهجن هنوز حل نشده است.
رویههای زمانبر مبادلات یا ثبت اینترنتی محصولات، که گاهی با درج پیامی مبنی بر این که کاربر اطلاعات کامل یا درست وارد نکرده است همراه میشود، میتواند موجب انصراف کاربر از ادامه کار شود و موجب بدبینی او نسبت به کارآیی وب و توانایی آن به عنوان ابزاری ارتباطی شود. این ادعا که روابط عمومی آنلاین موجب ایجاد روابطی مثبت با مخاطبان کلیدی میشود، ممکن است با وجود مشکلاتی که به آنها اشاره کردیم، مورد تردید قرار گیرد.
سیستمهای تخصصی
شکلی معمول از هوش مصنوعی، که برنامهریزی سیستم تخصصی، نامیده میشود، در دنیای تجارت بسیار مورد توجه قرار گرفته است. سیستمهای تخصصی، دامنهای محدود از تخصص را شناسایی و تعریف میکنند، سپس فرایند تصمیمگیریای را که توسط یک انسان اجرا میشود تقلید و شبیهسازی میکنند. در روابط عمومیها، تخصص یک متخصص تحقیقات در قالب نرمافزاری به نام Public PR ResearchSoftwareTMدرآمده است. این نرمافزار نه تنها فرایند طراحی یک پرسشنامه را راحت وساده کرده، بلکه نتایج آماری را به زبانی ساده تبدیل میکند.
ابزار مدیریتی روابط عمومی
یک نرمافزار زمانبندی پروژه مانند Microsoft Project و ManProject کار خلق و طراحی و اصلاح نمودارهای گانت را تسریع میکند، ضمن این که میزان منابع مصرف شده و میزان پیشرفت پروژهها را مشخص میسازد.
پردازش خبرنامهها و مطالب خبری
واژهپردازی در تهیه مطالب خبری ارزش بسیاری دارد. مطالب خبری را با کامپیوتر و برای انتشارات مختلف همچون مجلات تجاری، روزنامهها و مطبوعات میتوان مجدداٌ واژهپردازی و به طور دلخواه نگارش نمود.
برای ارائه به کارفرما یا سرپرست، میتوان یک پیشنویس سند را به پست الکترونیکی ضمیمه و پیوست کرد. تغییراتی را که توسط دیگران انجام میشود میتوان با خودکار و روی متن با ذکر ویراستار، مشخص کرد. با بهرهگیری از قابلیت تلفیق پستی، حرفهایها به راحتی میتوانند مطالب خبری تهیه شده با سفارشی یا بومی سازند، تا به این ترتیب ارزش خبری آن را نزد سردبیران خاص بالا ببرند.
پست الکترونیکی
وقتی نویسندهای، نسخهای برای یک بروشور مینویسد و خلق میکند، متن ویرایش شده آن را میتوان روی دسیسکبرای تحویل به شرکت چاپ، ضبط کرد. شرکت چاپ که ارتباطات کامپیوتری مناسب را در اختیار دارد، میتواند مستقیماٌ نسخه بروشور را به شکل الکترونیکی از کامپیوتر نویسنده به کامپیوتر شرکت چاپ ارسال کند. کاغذی استفاده نمیشود. کامپیوتر میتواند این نسخه را یه یک سیستم تایپ نوری بفرستد، که از آن جا نسخه بروشور روی کاغذ و برای تکثیر چاپ میشود، ضمن این که عنوان نیز لحاظ میشود.
نشر رو میزی
پیشرفتهایی که اخیراٌ در تکنیکهای کامپیوتری صورت گرفته، خبرنامههای حرفهای و مطالب مصور را روی یک کامپیوتر در محل کار میسر ساخته است. این کار را انتشار یا نشر رومیزی مینامند.
نشر رو میزی به نویسنده روابط عمومی و سر دبیر امکان میدهد تا گزارشها، بروشورها و خبرنامهها و معرفینامه را با تکثیر نسخه و گرافیکها روی صفحه نمایش یک کامپیوتر به جای یک لوح نقاشی، طراحی و آرایش آنها را مشخص کند. این قابلیت، صفحاتی آماده برای چاپ افست را تولید میکند، اما اغلب اوقات پرینترهای با کیفیت برتر مطالب مورد نظر را در فرمتهای کوچک چاپ میکنند.
مثلاٌ، یک کیت مطبوعاتی که به طرزی حرفهای منتشر شده، ممکن است حاوی فضایی برای درج جداول آماری و دیگر اطلاعات وارد شده باشد. چاپ «به موقع» ، ضمن این که سرعت کار را بالا میبرد، به کیفیت و ظاهر کار تهیه شده نیز لطمهای نمیزند.
نشر رومیزی، در هزینه و زمان صرفهجویی میکند.
فهرستهای پستی
در کار روابط عمومی، فهرستهای پستی به روز، بسیار حایز اهمیتاند. فهرستهای اسامی داخل برنامههای بانک اطلاعاتی مانند Microsoft Works یا نرمافزار مدیریت تماس ACT!، تایپ و در حافظه کامپیوتر ذخیره میشوند. تغییرات نشانیها یا دیگر تغییرات را میتوان با جستوجو و احضار آن اسم و تنها با فشار چند دکمه، اعمال کرد. وقتی قرار است یک فهرست پستی تهیه شود،
اسامی مورد نظر روی فهرست مادر را میتوان فعال و روی برچسبها یا روی پاکت چاپ کرد.
ممکن است شرکتهای روابط عمومی و واحدهای روابط عمومی سازمانها و شرکتها، فهرستهای کامپیوتری از نشانیهای تماس با رسانهها، تهیه کنند، یا این که بانکهای اطلاعاتی سیدی رام از شرکتهای تهیه کننده کتابچه راهنمای الفبای مطبوعات نظیر نرمافزار منبع رسانهای بیکن خریداری و تهیه کنند. این نرمافزار نشانی پستی، پست الکترونیکی و شماره تلفن حدود 30000 سردبیر را شامل میشود.
کنفرانسهای آنلاین
کنفرانسهای آنلاین، که اساساٌ مجموعهای از پیامهای تایپ شدهاند و میان یک گروه مبادله میشوند، برای کار روابط عمومی، بسیار مفیدند. دستاندرکاران، از کامپیوترهایشان برای «گفتوو» با مشتریان و عرضهکنندگان خدمات خود بهره میگیرند،
یا این که در مجامعی که راجع به موضوعات تخصصی با حضور جمعی از همتایانشان برگزار میشود، شرکت میکنند. متن پیامهای مبادله شده را میتوان برای ضبط در حافظه کامپیوتر یا برای تهیه پرینت به دست آورد و حفظ کرد.
با افزایش شمار کامپیوترهای شخصی، کنفرانسهای آنلاین روزبهروز متداولتر و رایجتر میشوند. کا با کامپیوترهای سیار و قابل حمل مانند لپتاپ، مینینوتبوک و دستیاران دیجیتالی خارج از محل کار و حین مسافرتهای اداری و مأموریتها را به بخشی مهم از چشماتنداز ارتباطات تجاری تبدیل کرده است. نرمافزارهای رایگانی مانند Netmeeting برای برقراری کنفرانس آنلاین وجود دارند. برای کاربردهای پیچیدهتر از جمله برگزاری جلسات بزرگ، شرکتها خدمات و نرمافزارهایی برای تأمین نیازهای پیشرفته و سطح بالاتر ارائه میکنند.
گرافیکها
استفاده از کامپیوتر برای طراحی گرافیکهای تمام رنگی چشمگیر – نقاشیها، گرافها و نمودارها – به عنوان یک تکنولوژی نوین برجسته در کار روابط عمومی پدیدار شده است.
تحولات اخیر در نرمافزار کامپیوتر، انجام چنین کارهای گرافیکی را ممکن میسازد.
ارسال فاکس
یکی از ابزارهای بسیار با ارزش در کار روابط عمومی، ارسال از طریق فاکس است، که معمولاً آن را فاکس مینامند. معمولاً چنین جملات و اظهاراتی را زیاد میشنویم «من آن را برایت فاکس میکنم» و به این ترتیب فعل جدیدی به زبان انگلیسی (و فارسی-م.) اضافه شده است.
در ارسال از طریق فاکس، نسخهای دقیق از مطالب و گرافیکهای چاپ شده، از طریق خط تلفن از یک دستگاه فاکس یا یک کامپیوتر موجود در دفتر، به دستگاه فاکس
یا کامپیوتر موجود در دفتری دیگر،آن طرف شهر یا آن طرف دنیا، ارسال میشود. دریافت یک خبرنامه، پیشنویس خبرنامه یک ارباب رجوع، دستورالعملهای ارسالی از دفتر مرکزی برای یکی از شعب، نمونههایی از کاربردهای فراوان فاکس میباشند. حتی کارمندان و کارکنان ادارات نیز از طریق فاکس، غذای دلخواه خود را به رستورانهای نزدیک محل کار خود سفارش میدهند.
ارسال ماهوارهای
تصاویر و پیامهای متنی را میتوان در سراسر دنیا، ظرف چند ثانیه با بهرهگیری از ارسال ماهوارهای، پخش کرد. اطلاعات پردازش شده توسط کامپیوتر از طریق ایستگاه «اتصال به بالا» به یک فرستنده موجود روی یک ماهواره ارسال میشود، سپس از آنجا به یک دیش دریافت کننده روی زمین و به سمت یک کامپیوتر فرستنده بازتابانده و ارسال میشود. حجم زیادی از مطالب را میتوان با سرعتی 160 برابر بیشتر از سرعت ارسال از طریق خطوط زمینی و با هزینهای به مراتب پایینتر، ارسال نمود.
روزنامههای وال استریت ژورنال، نیویورک تایمز و یواسایتودی از ماهوارهها برای ارسال تمام آرایشهای صفحهای به چاپخانههای محلی استفاده میکنند.
اسوشیتدپرس ، یونایتد پرس اینترنشنال و دیگر سرویسهای خبری، داستانها و گزارشها و عکسهای خود را از طریق ماهواره ارسال میکنند. شبکههای تلویزیونی و رادیویی نیز برنامههای خود را به همین روش ارائه و ارسال میکنند.
ارسال مطالب خبری
چند شرکت آمریکایی، مطالب خبری را به شکل الکترونیکی برای روزنامههای بزرگ و دیگر رسانههای خبری عمده و بزرگ ارسال میکنند.
در اتاقهای پذیرش خبر، این مطالب خبری وارد کامپیوترها میشوند تا توسط سردبیر بازبینی، بررسی و سپس پخش و منتشر شوند.
تفاوت شرکتهای تحویل دهنده مطالب و دفاتر خدمات خبررسانی سنتی نظیر اسوشیتدپرس این است: روزنامهها، رادیو و تلویزیون و ایستگاههای تلویزیونی، کارمزدهای کلانی برای دریافت گزارش از سرویسهای خبری میپردازند، چرا که این سرویسها چند نفر سردبیر، ویراستار، گزارشگر و خبرنگار را استخدام کردهاند تا مطالب خبری را جمعآوری، تجزیه و تحلیل، انتخاب و به سبکی خنثی و بیطرفانه تحریر کنند.
پخش دیداری و شنیداری مطالب خبری
ارسال از طریق ماهواره، پخش و توزیع سریع مطالب خبری ویدیویی (VNRs)را نیز میسر و ممکن میسازد. مطالب تصویری و صوتی ابتدا به شبکههای تلویزیونی کابلی، سیستمهای کابلی محلی و ایستگاههای خبری بالایی دارند، امکان پخش از طریق رادیو و یا تلویزیون را پیدا میکنند. مطالب خبری ویدیویی موفق، معمولاً زیرنویسهای ویدیویی را نشان میدهند که دستیابی به آنها برای یک ایستگاه دشوار است. به مثالهای زیر توجه کنید:
• یک مطلب ویدیویی که تحت حمایت مالی شرکت تولیدی روپوشهای اُش کاش بیگاش قرار دارد از زبان برنده مسابقه خود با عنوان «کهنهترین روپوش»
• یعنی کلود میدر ، که احب یک جفت روپوش دوخته شده در سال 1901 است نقل میکند که: «ما تا زمانی که این روپوشها جا داشته باشند و پاره نشوند، بچه خواهیم آورد».
• دلقکهای سیرک جالب برادران بارنوم و بیلی به مجله پیسی کامپیوتینگ کمک کردند تا کامپیوترهای لپتاپ را طی عملیاتی با نام آزمون تحمل نوتبوک ، آزمایش کند.
• «اتومبیل آینده»، یک مطلب خبری ویدیویی که توسط شرکت دی.اس.سایمن پروداکشنز توزیع شد، حاوی صحنههای ویدیویی DVD، سیستمهای پیام، سیستم موقعیتیاب جهانی و یک مانیتور ایمنی و امنیت منزل بود.
مطالب خبری صوتی و تصویری برای استفاده در رادیو نیز توسط ماهواره توزیع و پخش میشوند.
تله کنفرانس (کنفرانس از راه دور)
تماشاییترین شکل استفاده از ماهواره برای ارسال اهداف روابط عمومی، تله کنفرانس است که ویدئو کنفرانس نیز نامیده میشود. یک فرد شاغل در روابط عمومی میتواند به راحتی و با استخدام شرکتی که در این نوع ارتباط تخصص دارد، یک تله کنفرانس را ترتیب دهد. از این طریق، حاضران در این نوع کنفرانس، که هزاران مایل با یکدیگر فاصله دارند، میتوانند همزمان و به شکلی کاملاً واضح و رسا با یکدیگر گفتوگو کنند.
استفاده از این تکنیک، به سرعت در حال گسترش است. در سراسر آمریکا، حدود 000،20 سایت مجهز میشوند تا چنین رویدادهایی را بتوانند برگزار کنند.
وب کنفرانس
اگرچه این روش تازه مورد توجه قرار گرفته و هنوز هم در مراحل نوزادی خود است، اما بیتردید وب گزینهای کم هزینهتر برای کنفرانسهای ویدیویی است.
در این روش که تکنولوژی «تو را ببینم، من را میبینی» نامیده میشود، دوربینها و میکروفونهای نصب شده روی مانیتورهای کامپیوتر دو کاربر، به آنها امکان میدهد با یکدیگر و از طریق اینترنت گفتوگو کنند. یکی از مولفان این کتاب، یک بار در یک جلسه دفاعیهی یک دانشجوی کارشناسی ارشد شرکت کرد. این دانشجو در جلسه دفاع از پایاننامه خود از Microsoft Netshow استفاده کرده بود. صدا از طریق تلفن منتقل میشد و تصویر ویدیویی از نمایشگر رایانه و به کمک شبکه وب نمایش داده میشد اما تأخیر 15 ثانیهای در آماده شدن ویدیو و ترجیح دانشجو بر حضور افراد در جلسهاش، این مطلب را به ما میرساند که این تکنیک هنوز نیاز به کار و تکمیل شدن دارد.
تور رسانهای ماهوارهای
به جای داشتن یک شخصیت – مثلاٌ هنرپیه یا یک نویسنده – ک با صرف هزینهای بسیار و صرف وقتی زیاد، برای ترویج محصولات شرکت، مجبور باشد سراسر کشور را دور بزند، حامیان مالی روابط عمومی و دستاندرکاران این امر، روی به تکنیک جدیدی آوردهاند که اصطلاحاٌ «تور ماهوارهای» نامیده میشود.
دستیار دیجیتالی شخصی (PDAs)
پالم پایلوت تقریباٌ فراگیر و دستگاهها و ابزارهای دیگری چون تلفنهای همراه هوشمند و فراخوانها (پیجرها)، کار مدیریت سیار اطلاعات
متعارف مانند، تقویمها و شماره تماسها را امکانپذیر میسازند. ضمن این که انجام کار دیگر کارهای تجاری مهم و جدید، نظیر مبادله الکترونیکی کارتهای تجاری را نیز فراهم میآورند. پویش اینترنتی و پیامرسانی فوری از طریق اینترنت نیز کمکم رایج و متداول میشوند.
ساعتهای مچی پیشرفته میتوانند اطلاعاتی چون زمانبندی تشکیل جلسات یا بانک اطلاعاتی حاوی اسامی روزنامهنگاران و شماره تلفنهایشان را از یک کامپیوتر شخصی استخراج و کسب کنند.
سی دی رام و سی دی رایتر
سی دی رام (حافظه لوح فشرده تنها قابل خواندن)، قابلیت پخش موسیقیهای ضبط شده را داراست و میتواند حاوی فیلم، صدا و متن نیز باشد. سی دی رام، با ظرفیت فوقالعاده زیادی که دار میتواند 300000 صفحه حاوی متن، تصاویر رنگی و گرافیک را نمایش دهد.
اگرچه مطالب را میتوان دیجیتالی، روی وب یا روی سی دی، به دست آورد، اما بسیاری از مردم یک کالای قابل لمس که نیاز آدمی را به شیوهای خاص تأمین میکند، را ترجیح میدهند. روش دیجیتالی قادر به تأمین این نیاز نیست ایکران بیکن ژورنال در حال حاضر یک نسخه از سی دی از روزنامه خود را در دکههای روزنامهفروشی در شهر ایگران از ایالت اویاهو توزیع میکند، حتی اگر این نسخه روی وب موجود باشد، نسخه آفلاین این روزنامه، سریع روی صفحه نمایش کامپیوتر ظاهر میشود که شبیه نسخه چاپی است و امکان تغییر در اندازه حروف را فراهم میسازد. دستاندرکاران روابط عمومی باید به نیاز مردم به محصولات ارتباطی ملموس، به خصوص هنگامی که راجع به حجم اطلاعات قابل ارائه روی وب سایت خود تصمیم میگیرند، توجه داشته باشند.
تختههای الکترونیکی
تخته سیاههای سنتی و گچی، اکنون و با توجه به استفادهی شرکتها از «تخته سفید یا وایتبورد» هایی که مثل یک دستگاه فاکس کار میکنند، قدیمی و از مد افتاده شدهاند. فرد میتواند حین ارائه امطالب ود، با کمک یک مارکر (ماژیک) مابیع روی تختهای سفید چیزی بنویسد و همزمان تصویر آن مطالب به شکلی
الکترونیکی اسکن میشود، به پرینتر متصل و به تخته ارسال میشود و به این ترتیب امکان پرینت و چاپ یک یا چند نسخه از مطالب وشته شده را برای مراجعات بعدی، فراهم میسازد. ضمن این که میتوان تصویر وایتبورد الکترونیکی را از طریق اینترنت و همزمان یا پس از ارائه کامل مطالب، در اختیار حاضران در وب کنفرانس قرار دهد.
اوج آینده تکنولوژیهای جدید
اگرچه پیشبینی آینده به طور کلی، کاری غیر معقول است، اما در دنیای به سرعت در حال تغییر تکنولوژیهای رسانهای جدید، طرح این مسئله عجیبتر مینماید. با وجود این، پیشبینی این که به طور کلی در آینده چه چیزی به بازار عرضه خواهد شد و چه تحولات تکنولوژی جدید به درد کار روابط عمومی خواهد خورد، مفید است و خالی از لطف نیست.
• دیجیتالی فکر کنید، اما لزوماٌ آنلاین یا اینترنتی. بسیاری از ابزار روابط عمومیها در آینده، شامل وسایل و تجهیزات دیجیتالی خاصی خواهد بود که یا آنلاین نیستند، یا این که بیشتر آفلاین استفاده میشوند.
• باند پهن. خدمات کابلی یا ظرفیت بالا مثل ماهواره و خطوط تلفنی ویژه که خدمات DSL نامیده میشوند را اغلب با هم خدمات باند پهن یا باند گسترده مینامند. باند پهن ضمن این که سرعت نمایش و احضار صفحات وب روابط عمومیها را افزایش میدهد، به آنها امکان میدهد که حجم نامحدودی از اطلاعات را با سرعتی بسیار بالا برای رسانهها، سرمایهگذاران و دیگر مخاطبان ارسال کنند.
• حضور مجازی. با افزایش ظرفیت آنلاین از طریق خدمات فوق، دستاندرکاران و متخصصان روابط عمومی و همچنین طراحان و صاحبان وب سایتها
• قادرند محیطهای مجازی خلق کنند و حضور و مراجعه فیزیکی به سازمانهایشان را کاهش دهند. جعبههای خاص تقریباٌ در همه جا نصب میشوند و به این ترتیب کاربران کامپیوتر میتوانند به شکل مجازی در دنیای خلق شده توسط هر سازمان، حضور داشته باشند.
• سرعت پردازش و ظرفیت حافظه. بدون این که بخواهیم راجع به نیاز شدید به تراشههای کامپیوتری سریعتر و وسایل ذخیره یا حافظههای بزرگتر جنجال و سر و صدا کنیم، باید انتظار داشته باشیم که متخصصان روابط عمومی در آینده با ابزارهای دیجیتالی فوقالعادهای کار خواهند کرد که اکنون حتی نمیتوان آنها را تصور نمود.
• قضاوت مدیریتی و مهارتهای کارکنان. آینده شاهد تغییرات و تحولات بسیاری در عرصه کانالها و ابزارهای ارتباطی خواهد بود اما، هر ابزار نیازمند «اپراتوری» با قدرت قضاوت مدیریتی بالا و با مهارتهای فردی عالی است.
فاطمه كاظمي
مطالب مرتبط
ارسال نظر برای این مطلب
درباره ما
سایت روابط عمومی دانشگاه علمی کاربردی واحد فرهنگ و هنر
اطلاعات کاربری
نویسندگان
لینک دوستان
آمار سایت